چکیده:
اذن که اصولاً سبب حصول اباحه برای مأذون میشود، دارای ماهیت متزلزلی است که با رجوع آذن (در فرض فقدان شرط عدم رجوع)، و در هر صورت با فوت یا حجر احد طرفین (آذن/مأذون) از بین میرود؛ حال آنکه در برخی از موارد لازم است که اذن، ملازم با وصف بقاء باشد و به سادگی مرتفع نشود تا زوال آن موجب تضرر مأذون نشود. با تتبع در مواد قانون مدنی و آراء علمای حقوق و فقه این مهم نمایان گشت که اذن این قابلیت را داراست که بتواند برای مأذون، حق نیز ایجاد نماید. از ویژگیهای مهم چنین اذنی میتوان به مواردی همچون: عدم توانایی آذن در بر هم زدن آن، عدم زوال اذن اعطایی به واسطۀ فوت و حجر طرفین، قابلیت انتقال قهری و اختیاریِ حق ایجادشده و... اشاره کرد. شناسایی چنین تأسیسی مستلزم آن خواهد بود که اذن، حداقل در مواردی که ایجاد حق مینماید، عمل حقوقی فرض شود؛ والّا واقعه حقوقیانگاری اذن با پذیرش موجد حق بودن آن، غیر قابل جمع خواهد بود.
The authorization which basically causes permissibility (Arabic: اباحه) for the authorized person has an unstable nature which with the revocation of the authorizer (in the condition of the absence of inability to revoke) and in any case with one of parties’ death or hajr (Arabic: حجر meaning: the interdiction upon the incompetent person) it is ended (terminated). Whereas it is necessary in some cases that the authorization coincides with the feature of continuance and it is not simply destroyed (ruined) which causes the loss of the authorized. With examining in the Articles of the civil code of Iran and the opinions of the law and fiqh scholars this importance is revealed that the authorization is able to establish right for the authorized. The important features of this authorization are: inability of the authorizer to terminate it, the continuation of the allowed authorization even in the situation of the parties’ death or hajr (Arabic: حجر meaning: the interdiction upon the incompetent person), the capability of forceable or voluntary transfer of the established right, … The recognition of such foundationary (ta’sisi) requires the authorization at least in cases which create right is supposed a legal act if not the legal presumption of the authorization will not go along with (will not be congruent with) the acceptance of acquiring right.
خلاصه ماشینی:
بررسی قابلیت اذن در ایجاد حق برای مأذون 1 ( محمد صالحی مازندرانی 2 ( علی جوادیه 3 چکیده اذن که اصولاً سبب حصول اباحه برای مأذون میشود، دارای ماهیت متزلزلی است که با رجوع آذن (در فرض فقدان شرط عدم رجوع)، و در هر صورت با فوت یا حجر احد طرفین (آذن/مأذون) از بین میرود؛ حال آنکه در برخی از موارد لازم است که اذن، ملازم با وصف بقاء باشد و به سادگی مرتفع نشود تا زوال آن موجب تضرر مأذون نشود.
نتیجۀ عملی که میتوان از بحث فوق گرفت آن است که اگر با توافق طرفین و یا به حسب شرایط و اوضاع و احوال، اذنِ موجد حق نیز معتبر شناخته شود، نگرانی مأذون از امکان رجوع از اذن و یا ارتفاع آن به سبب فوت و حجر برطرف میگردد و آثار دیگری که در فرض وجود حق برای محق مطرح است، اصولاً در این مورد جاری خواهد بود.
آنچه در بیان حقوقدانان و فقها در خصوص اذن و عقود اذنی بیشتر به چشم میخورد، رفع ممنوعیت و ایجاد اباحه در تصرف برای مأذون است و به غیر از بیانات پراکنده، به امکان ایجاد حق به وسیلۀ آن، به صورت منسجم پرداخته نشده است و برخی که به آن اشاره کردهاند، آن را خارج از اذن دانستهاند.
2 از این رو ملاحظه میشود که در فرهنگهای حقوقی خارجی نیز به اثر اذن در ایجاد حق برای مأذون و یا اعطای مجوز به وی اشاره شده است که مورد اخیر شبیه به اباحه در حقوق داخلی است.