چکیده:
در دنیای فعلی بالا بودن سهم درآمدهای مالیاتی در بودجه و نقش آن در داشتن اقتصادی سالم و پویا، معیار اصلی پیشرفت و رشد هر کشوری میباشد. در بین پایههای مالیاتی، مالیات بر ارزش افزوده از جمله مالیاتهایی بوده است که طی سالهای اخیر توجه سیاستگذاران را به دلیل شفافیتی که در وصول آن دارد، به خود جلب کرده است. اما تعیین نرخ بهینه مالیاتی در رسیدن به اهداف اقتصادی بسیار تعیین کننده است. از سویی در هر اقتصادی، اقتصاد پنهان و فعالیتهای پنهانی که مانع از ابراز درست اطلاعات میشود، بر میزان وصولی درآمدهای مالیاتی دولت اثر میگذارد. در این بررسی سعی شده است با استفاده از آمارهای موجود طی دوره 1396-1387 به تعیین نرخهای بهینه مالیاتی در سه مدل معرفی شده با فرض وجود و عدم وجود اقتصاد پنهان، با استفاده از روش بهینهیابی الگوریتم ازدحام ذرات پرداخته شود. نتایج بهینهیابی نشان میدهد که دولت در مورد مالیات بر ارزش افزوده نزدیک به مقادیر بهینه عمل کرده است. نکته دیگری که باید در نظر گرفت این است که تغییرات زیاد نرخ مالیات بر ارزش افزوده بر اقتصاد پنهان اثر مثبت و فزاینده دارد.
Nowadays it is obvious that higher share of tax revenues in budgeting and its role in developing dynamic economy has been a main criterion of growth in each country. The value added tax has been focused by policy makers due to its transparent collection. It is crucial to determine optimal and appropriate tax rates to achieve economic objectives. The underground economy and its activities which are accompanied by false information declaration affect the level of government tax revenue collections. This paper seeks to determine optimal tax rates in three introduced models by using the Particle Swarm Optimization (PSO) Algorithm and the current data during the period 2008-2017 in two different conditions of underground economy and its absence. The results indicate that government collects near optimal value added tax by VAT rate optimization. On the other hand, the higher changes in value added tax rates have significantly positive effect on underground economy.
خلاصه ماشینی:
(رجوع شود به تصویر صفحه) نمودار (٢)- درآمدهای مالیات بر واردات بهینه بر اساس مدل ساتو و بودوی و درآمد وصولی طی سال های ٩٦-١٣٨٧ همانطور که نمودار نشان می دهد شکافی بین درآمد بهینه مالیات بر واردات و درآمدی که دولت وصول کرده است ، وجود دارد که بیان می کند دولت در طی این سالها همواره بیشتر از سطح بهینه وصول نموده و این کار منجر به افزایش حجم اقتصاد پنهان گردیده است .
آنچه در نگاهی گذرا و مقایسه ای از نتایج درآمدهای بهینه مالیاتی دولت در حالت رمزی و درآمدهای بالفعل دولت می توان داشت این است که درآمد حاصل از مالیات بر ارزش افزوده در حالت رمزی بیشتر از مقادیر محقق شده می باشد که نشان می دهد بر اساس شرایط موجود دولت کمتر از حد بهینه خود عمل کرده و می تواند با شفاف سازی و مقابله با اقتصاد پنهان مقدار درآمد وصولی خود را از این منبع افزایش دهد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) آنچه در نگاهی گذرا و مقایسه ای از نتایج درآمدهای بهینه مالیاتی دولت در حالت در نظر گرفتن کل حجم اقتصاد پنهان و درآمدهای بالفعل دولت می توان داشت این است که درآمد حاصل از مالیات بر ارزش افزوده در این حالت بیشتر از مقادیر محقق شده می باشد که نشان می دهد اگر در اقتصاد شفافیت وجود داشته باشد و میزان حجم اقتصاد پنهان به GDP اضافه گردد، درآمدهای مالیاتی افزایش چشم گیری خواهد داشت .
Estimation of Optimal VAT in Iran: An Application of Diamond-Mirles Model, Economic Research Journal, 47(2), 61-79 (Persian).