چکیده:
زکات از واجبات ادیان الهی از جمله اسلام بوده و به دلیل اهمیت آن، قریب به نیم قرن است که اجرای آن در بعضی از کشورهای اسلامی به صورت قانون درآمده است. در ایران نیز در سال 1390 قانون زکات به تصویب رسیده و اجرا میگردد. مقاله حاضر با روش تحلیل آماری درصدد است تا بر اساس اطلاعات آماری استانهای کشور در سال 1393 و 1396 به بررسی قانون زکات کشور بپردازد. از آنجا که میزان اموال مورد تعلق زکات محدود میباشد، به نظر میرسد تصویب قانون بیشتر صبغه احساسی و ایدئولوژی و متأثر از قانون زکات دیگر کشورها بوده و اجرای این قانون با چالشهایی مواجه بوده و ضروری است تا اقداماتی در جهت ارتقاء کارآمدی آن انجام پذیرد. از آنجا که بر اساس قانون مصوب، عمده هزینههای اجرایی قانون از طریق بودجه عمومی تأمین گردیده و تنها آمار هزینه تبلیغات قابل اعتماد بوده، لذا نمیتوان از روش هزینه- فایده استفاده کرد و با توجه به در اختیار داشتن اطلاعات آماری تنها برای دو سال ۱۳۹۳ و ۱۳۹۶ از روش تحلیل محتوا برای بررسی عملکرد قانون زکات در کشور استفاده میشود. نتایج مقاله ضرورت بازنگری قانون را نشان میدهد.
Zakat is one of the major duties of divine religions, including Islam. It has been around for half a century that its implementation in some Islamic countries has become law. In Iran, the Zakat Law has been ratified and implemented in 2011. This paper investigates the Zakat law in Iran by using statistical analysis for the provinces of the country since 2011. Due to the low tax base of Zakat, it seems that the adoption of the law is more affected by the Zakat law in other Muslim countries and Implementation of this law has faced challenges and it is necessary to take measures to improve its efficiency. The results of the paper show the necessity of reviewing the Zakat law. Also, the correlation coefficient between propaganda and the total amount of zakat collected (except for Recommended Zakat) is significant. However, the effect of the incentive amounts on Zakat Mala, Zakat Fatra, recommended Zakat and Zakat total is very small and the impact of the incentive policy on construction expenditures is not so strong.
خلاصه ماشینی:
از آنجا که بر اساس قانون مصوب ، عمده هزینه ها اجرایی قانون از طریق بودجه عمومی تأمین گردیده و تنها آمار هزینه تبلیغات قابل اعتماد بوده ، لذا نمی توان از روش هزینه - فایده استفاده کرد و با توجه به در اختیار داشتن اطلاعات آماری تنها برای دو سال ١٣٩٣ و ١٣٩٦ از روش تحلیل محتوا برای بررسی عملکرد قانون زکات در کشور استفاده می شود.
یعنی گرچه این قانون شاید احیاء فریضه واجب را دنبال می کند لکن ناکارآمد است زیرا اولاً هزینه های سازمانی برای جمع آوری و توزیع آن به دلیل درگیرکردن نهادهای فراوانی برای اجرای آن بالاست و ثانیاً مبالغ تشویقی درنظرگرفته شده موجب انحراف در کارایی و افزایش هزینه های دولت و مشوب شدن واجب الهی با نیت های دیگر می گردد.
برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به : (١) ابراهیم ، عبدالله - ادارة الزکاة فی مالیزیا- فی : الاطار الموسسی للزکاة ؛ ابعاده و مضامینه - تحریر بو علام بن جیلانی و محمد العلمی - المعهد الاسلامی لبحوث و التدریب البنک الاسلامی للتنمیه - جدة - ١٩٩٥ م ، (٢) احمد بت ، پرویز- دراسه عن حالۀ تحصیل الزکاة فی الباکستان - فی : الاطار الموسسی للزکاة ، المصدر السابق ، (٣) احمد، الجعلی بشیر- توزیع الزکاة فی السودان فی : المواد العلمیه لبرنامج التدریب علی تطبیق الزکاة فی الجتمع الاسلامی المعاصر- تحریر منذز قحف - المعهد الاسلامی لبحوث و التدریب ، (٤) احمد سلامه ، عابدین - التطبیق التطوعی و الازامی للزکاة ؛ دراسۀ عن سودان - فی : الاطار الموسسی للزکاة السابق .