چکیده:
بدن انسان تاثیرات مختلفی بر نفس او میگذارد. این تاثیرات گاهی بر حرکت نفس در مسیر تعالی و رشد تاثیر میگذارد. ازاینرو بررسی این تاثیرات در جهت برنامهریزی فردی و اجتماعی برای کمال بشریت، امری حیاتی محسوب میشود. بهخصوص بررسی این مسئله از منظر کتاب آسمانی اسلام اهمیت ویژهای دارد. این مقاله آیات قرآن را با همین رویکرد و با روش تفسیر موضوعی مورد مطالعه قرار داده و نشان داده است که ویژگیها و عملکرد بدن و نیز روابط بدن با خارج، چه نقشی را در جهت تقویت و کمال نفس ایفا میکند. بررسی آیات نشان میدهد امور یادشده از جهت فراهم کردن زمینه برای ابتلائات، تنبهات، وارد شدن در دایره تکالیف، مقدمیت در عبادات و امثال آن، تاثیرات چشمگیری در رشد نفسانی انسان دارند.
خلاصه ماشینی:
اين مقاله آيات قرآن را با همين رويکرد و با روش تفسير موضوعي مورد مطالعه قرار داده و نشان داده است که ويژگيها و عملکرد بدن و نيز روابط بدن با خارج، چه نقشي را در جهت تقويت و کمال نفس ايفا ميکند.
طبق اين آيه، نابينايي و معلوليت جسمي باعث ميشود تا نفس انسان مؤمن با وجود شدت اشتياق به انجام اعمال عبادي، از آن محروم باشد و لذا خداوند تکليف را از عهده او برداشته است تا در اثر ناتواني از اداي تکاليف، دچار سقوط نفساني نگردد.
اين صفات نفساني، حاصل نسبت جسمي انسان با والدين خود است و مصداقي از تأثير ويژگيهاي بدن بر نفس ميباشد.
به جهت گستردگي و اهميت اين مبحث در قرآن، آن را در دو بخش بررسي ميکنيم: منشأ تفاوت جنسيت آيا منشأ جنسيت، بدن است (تا آثار روحي آن مصداقي از تأثيرات بدن بر نفس باشد) يا نفس؟ شايد گفته شود كه نفس يا مذکر آفريده شده يا مؤنث؛ و فارغ از تفاوتهاي جسماني مرد و زن، قالب نفس آنها متفاوت است و مطابقت ويژگيهاي جسماني و نفساني يک جنسيت، يا اتفاق است يا ويژگيهاي نفساني هر جنس، به اندام او شکل متناسب را داده است.
بنابراين شايسته است چنين عواملي از منظر آيات قرآن مورد مطالعه قرار گيرد: تأثير خوراک بر نفس يکي از مهمترين ارتباطاتي که بدن انسان با محيط خارج خود برقرار ميکند، تأمين روزمرة خوردنيها و نوشيدنيهاست.
با توجه به آنچه گفته شد، مشخص ميشود که خوراک انسان بهعنوان يکي از مصاديق ارتباط بدن با جهان خارج، تأثير مهمي بر کمال يا سقوط نفس انسان دارد.