چکیده:
یکی از مهمترین مشکلاتی که بشر در سالهای اخیر با آن مواجه شده است، بحران آب و وقوع خشکسالی است؛ به همین دلیل، بررسی وضعیت خشکسالی در مدیریت بهینهی منابع آب حائز اهمیت خواهد بود. در مطالعه حاضر سعی شده است با استفاده از خروجی پنج مدل گردش عمومی جو (Csiromk3.6، Gfdlcm2، GISS-E2-R، Ipsl و MIROC-ESM) و چهار سناریوی (RCP 2.6، RCP 4.5، RCP 6.0 و RCP 8.5) دادههای بارش برای دو دورهی آتی (2045-2025) و (2085-2065) تولید گردد و سپس با استفاده از مدل LARS-WG ریزمقیاسنمایی شود. با استفاده از دادههای بارش، شدت خشکسالی به کمک شاخص خشکسالی بارش استاندارد (SPI) با مقیاسهای زمانی مختلف (3، 12 و 48 ماهه) برای دو منطقهی زابل و شیراز تعیین گردید. نتایج نشان داد که مقادیر شاخص SPI در مقیاس زمانی 12 و 48 ماهه نسبت به 3 ماهه شدت خشکسالی را بیشتر نشان میدهند. همچنین نتایج نشان داد که مدل MIROC-ESM نسبت به مدلهای دیگر و سناریو RCP 8.5 نسبت به سناریوهای دیگر برای دو شهرستان زابل و شیراز خشکسالی را با شدت بیشتری نشان داده است. مقایسهی سناریوها نیز نشان میدهد که در هر دو منطقهی موردمطالعه، سناریوی RCP 8.5 در هر دو دورهی آتی، خشکسالی را در محدودهی متوسط نسبت به دورهی پایه نشان میدهند.
One of the most important challenges of human being in recent years is water crisis and drought. So evaluating the situation of drought is very important in optimized water resource management. In current research, the data of precipitation for two future periods of 2025-2045 and 2065-2085 produced using results of 5 general circulation models of atmosphere (Csiromk3.6, Gfdlcm2, GISS-E2-R, Ipsl, and MIROC-ESM) and 4 scenarios (RCP 2.6, RCP 4.5, RCP 6.0, and RCP 8.5). Next step was downscaling which carried out using WG-LARS model. The intensity of drought identified using Standard Precipitation Index (SPI) using different time periods (3, 12 and 48 months) for Zabol and Shiraz zones. Results of SPI index showed that the intensity of drought in 12 and 48 months periods has higher drought intensity in comparison with 3 months. Also results showed that drought in Zabol and Shiraz was higher due to results of ESM-MIROC model and RCP 8.5 Scenario. Comparison of scenarios also shows that in both study areas, the RCP 8.5 scenario in both future periods shows a drought in the average range compared to the baseline period.
خلاصه ماشینی:
ارزیابی خشک سالی هواشناسی در دوره های آتی به کمک داده های گزارش پنجم تغییر اقلیم (مطالعه ی موردی: شهرستان های زابل و شیراز) سعیده حسین آبادی*، دانشجوی کارشناسی ارشد منابع آب -دانشگاه بیرجند مصطفی یعقوب زاده ، استادیار گروه علوم و مهندسی آب -دانشگاه بیرجند مهدی امیرآبادیزاده ، استادیار گروه علوم و مهندسی آب -دانشگاه بیرجند مهدیه فروزان مهر، دانشجوی کارشناسی ارشد منابع آب -دانشگاه بیرجند چکیده یکی از مهم ترین مشکلاتی که بشر در سال های اخیر با آن مواجه شده است ، بحران آب و وقوع خشک سالی است ؛ به همین دلیل ، بررسی وضعیت خشک سالی در مدیریت بهینه ی منابع آب حائز اهمیت خواهد بود.
یکی از کاراترین نمایه ها، شاخص بارش استاندارد (SPI)٣ است که اولین بار توسط مک کی استفاده شد( Mckee 1- Intergovermental Panel Of Climate Change (IPCC) 2- IPCC Fifth Assessment Report 3- Standardized Precipitation Index ١٧٩ :١٩٩٣ ,.
جوان و عرفانیان در طی تحقیقی به بررسی آثار تغییر اقلیم بر وضعیت خشک سالی ایستگاه تبریز طی دوره های آتی با استفاده از مدل ریزمقیاس نمایی LARS-WG پرداختند که نتایج حاصله نشان داد تعداد سال های خشک سالی در سه دوره ی موردمطالعه نسبت به دوره ی پایه کاهش و تعداد ترسالیها افزایش مییابد(جوان و عرفانیان ، ١٣٩٩).
4- Blenkinso and Fowler 5- Loukas 6- Global Circulation Model 7- Vrochidou 8- Oguntunde 9- Vidal and Wade 10- Atmosphere- Ocean General Circulation Model ٢- منطقه ی موردمطالعه مناطق موردمطالعه در تحقیق حاضر، دو ایستگاه سینوپتیک زابل و شیراز با آب وهوای متفاوت است که جدول ١ معرف مشخصات و موقعیت ایستگاه های موردمطالعه است .