چکیده:
واژهبستها بهطور کلّی ماهیتی بیناحوزهای دارند و رابط حوزههای واجشناسی، ساختواژه و نحو هستند. این عناصر ازلحاظ آوایی فاقد استقلال آوایی هستند و بهمنظور بازنمایی به میزبانی با استقلال آوایی نیاز دارند. توزیع واژهبستها تابع حوزههای پیشگفته است. واژهبستهای ضمیری کردی موکری در نقشهای متعدّدی ازجمله مطابقه، مفعول (مستقیم و غیر مستقیم)، مالکیت اسم و... ظاهر میشوند و از قابلیت حرکت بالایی برخوردار هستند. از این رو عناصر مختلفی متعلّق به مقولههای مختلف، میتوانند نقش میزبانی آنها را بپذیرند. در نوشتار پیش رو با بهرهگیری از نظریۀ واجشناسی نوایی (سلکرک، 1995؛ تراکنبرات، 1999 و آندرسن، 2005) و سلسلهمراتب سطوح هفتگانة آن، بهمثابة یکی از حوزههای واجشناسی زایشی، جایگاه واژهبستهای ضمیری کردی موکری بررسی میشود. پژوهش حاضر بهروش توصیفی - تحلیلی و میدانی انجام شده است. بهمنظور گردآوری دادهها نگارنده از شمّ زبانی خود (بهمنزلة گویشور کردی موکری (گویش موکریانی، اشنویه)) و نیز گویشوران اصیل این زبان بههمراه فیشبرداری از کتابها، مجلاّت و نوشتارهای سایتها و ضبط حدود پانزده ساعت صدای گویشوران گویش مورد نظر یاری میجوید. مطالعه و بررسی دادههای کردی موکری نشان داد که واژهبستهای ضمیری بهطور نظاممند پس از اوّلین گروه واجی (کلمۀ نوایی) در درون حوزۀ فعلی خود واقع میشوند.
.Clitics are basically inter-modular elements which interrelate phonology, morphology, and syntax. These elements lack phonological independency and need a phonological independent host to be realized phonologically and finally their distributions follow aforementioned modules. Mukri Kurdish pronominal clitics which are highly mobile can have different functions such as agreement, object (direct or indirect), possession, etc. Thereby, different categories can be their hosts. This paper investigates the position of Mukri Kurdish pronominal clitics within Prosodic Phonology (Selkirk 1995, Truckenbrodt 1999 and Anderson 2005) and the prosodic hierarchy. This research has been carried out by descriptive-analytical and field methods. To collect the data the main author’s intuition as the native speaker of the dialect, (15) hours recorded speech, Mukri Kurdish sites and newspapers have been used. The analysis revealed that Mukri Kurdish pronominal clitics are placed systematically on the right edge of the first phonological phrase in their VPs. .
خلاصه ماشینی:
مطالعـه و بررسی داده های کردی موکری نشان داد که واژه بست های ضمیری به طور نظام مند پس از اوّلین گروه واجـی (کلمـۀ نـوایی) در درون حوزٔە فعلی خود واقع میشوند.
تاکنون پژوهش های متعدّدی دربارٔە واژه بست ، در گونه های مختلف زبان کـردی چـه در داخـل و چه در خارج از کشور، انجام گرفتـه انـد؛ ولـی تنهـا تعـداد کمـی از آن هـا واژه بسـت هـا را در قالـب واج شناسی نوایی بررسی کرده اند که از این دست میتوان به موارد ذیل اشاره کـرد: اوپیـنگن ١ (٢٠١٣) بیان میدارد که واژه بست نشان گر شخصی کردی موکری در جایگاه دوم قرار میگیرد؛ به عبارت دیگر وی لبۀ راست اوّلین گروه واجی را جایگـاه واژه بسـت مـیدانـد.
اوپیـنگن جایگـاه دوم واژه بسـت را اصطلاحی تنها ساخت واژی نمیداند، به باور وی این تحلیـل واج شناسـی نـوایی اسـت کـه در تعیـین جایگاه آن تعیین کننده است و اّتصال واجی واژه بست های ضمیری بـه درون حـوزٔە عملکـرد آن هـا را حاصل فرایند اندربست افزایی ٢ است .
post-lexical phonology چهار امکان در ساختار نوایی وجود دارد که عبارت اند از: (رجوع شود به تصویر صفحه) واژه بست در نمودار (٣) به عنوان کلمه ای واجی تلقّی میشود.
نمونه هایی از این دست در مثال های (a ١١، b و c) دیده میشوند: (رجوع شود به تصویر صفحه) از ترکیب جزء پیش فعل و واژه بست در کردی موکری کلمۀ واجی تشکیل میشود که حـاوی پایـه بـوده و همیشه تکیه بر است .
Aspects of the theory of clitics, Oxford University Press.
On the placement and morphology of clitics (Dissertations in Linguistics).