چکیده:
اصل احترام به کرامت انسانی، نقش اساسی را در بنیان نهادن هنجارهای اخلاقی مرتبط با حقوقبشر ایفا میکند. در سیاست کیفری اسلام، این اصل مورد توجه خاصی قرار گرفته است. قانونگذار ایران نیز به تبعیت از شریعت مقدس اسلام، در قانون اساسی خود که مشروعیت یا عدم مشروعیت قوانین و مقررات دیگر بر اساس آن مورد ارزیابی قرار میگیرد، در اصول مختلفی کرامت انسانی را مورد تأکید قرار داده است. با دقتنظر در متون قانونی ایران در نگاه اول با نوعی چالش در بطن آن مواجه میشویم. به عنوان مثال برخی مجازاتها مانند قصاص، رجم، صلب، قطع عضو و ... را به گونهای وهن به حیثیت انسانی دانستهاند؛ اما باید دید استدلال موافقان و مخالفان اینگونه مجازاتها چیست؟ بر همین اساس تحقیق حاضر متعاقب توضیحی مختصر در باب کرامت انسانی، مجازات قصاص نفس را مورد مداقه قرار داده است و نگارندگان به این نتیجه رسیدهاند که اصل مجازات قصاص، تنافی با کرامت انسانی ندارد ولی عدم برابری زن و مرد در این مجازات را تأمل برانگیز دانسته و مورد نقد قرار دادهاند.
The principle of respect for human dignity plays an essential role in establishing the moral norms related to the human rights. In the criminal policy of Islam, this principle has been given special attention. In accordance with the holy law of Islam, the Iranian legislator underlines in its constitution that the legitimacy or unlawfulness of other laws and regulations is based on it, has emphasized human dignity in various principles. In considering the laws of Iran precisely, at first sight, we face a kind of challenge in its wake. For example, they consider some punishments, such as retaliation, Rajm, execution, amputations, etc.., as a form of human dignity violation, but the arguments of the supporters and opponents of such punishments should be elaborated. Accordingly, the present study, following a brief explanation of human dignity, will deal with retaliation. And the authors have come to the conclusion that the retaliation punishment does not contradict with human dinity, but the inequality between men and women in this punishment is significant and have been criticized.
خلاصه ماشینی:
به تبع قانون اساسي، قانون مجازات اسلامي نيز که با جان ، مال و حيثيت و منزلت انسان ها سروکار دارد کرامت انساني را مورد توجه خود قرار داده است و در مواد مختلفي قانون گذار به طور ضمني حمايت خود را از اين اصل اساسي اعلام داشته است .
اشاره داشت که با توجه به اصول حقوق بشر، خشونت و برخورد شديدي که در اين مجازات ها ديده ميشود بايد سازگاري يا عدم تطابق آن ها با کرامت انساني مورد بررسي قرار گيرد و اينکه اين مجازات ها در سياست کيفري اسلام چه توجيه و جايگاهي دارند؟ نگارندگان در اين مقاله به صورت موردي ارتباط کرامت انساني و قصاص و به طور خاص قصاص مرد در مقابل زن را بررسي کرده اند.
ادله فقهاي شيعه در لزوم پرداخت فاضل ديه در موارد قصاص مرد در مقابل زن بدين شرح است : الف )کتاب : فقهاي شيعه در اين زمينه کمتر به قرآن استناد کرده اند و بيش تر مبناي استدلال خود را روايات و اجماع قرار داده اند.
با اين اوصاف ، همانطور که قانونگذار در ماده ٥٥٤ قانون مجازات اسلامي٩٢ ديه مسلمان و غيرمسلمان (اقليت هاي ديني شناخته شده در قانون اساسي) را بر مبناي نظر حکومتي ولي فقيه برابر قرار داده است در مورد قصاص زن و مرد نيز با توجه به اقتضاي کرامت انساني اينگونه انتظار ميرود که يک مقرره قانوني جهت برابري تدوين شود.