چکیده:
پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل مفهومی مقابله با استرس براساس آیات قرآن و با تأکید بر استرسهای ناشی از روابط بینفردی انجام شد. روش پژوهش در این تحقیق، بهصورت تحلیل محتوای کیفی شیه و شانون بهشیوۀ تحلیل محتوای عرفی و قراردادی بود. بدین منظور ابتدا با تعیین واحد تحلیل معنایی، تمام آیات قرآن کریم موردبررسی قرار گرفت و آیات مربوط به موقعیت استرسزا و آیات مربوط به روشهای مقابله استخراج شد. روایی محتوایی آیات مربوط به موقعیت استرس به تأیید پنج کارشناس رسید. سپس برای تحلیل دادهها، آیات مربوط به مقابله با استرس، با روش تحلیل محتوای کیفی نسخۀ شیه و شانون در سه مرحله کدگذاری شدند. روایی محتوایی کدگذاریها به تأیید سه کارشناس رسید. یافتههای پژوهش نشان داد که براساس آیات قرآن کریم، 25 موقعیت استرسزا قابلشناسایی بوده است که در آنها چهار سبک مقابله را میتوان شناسایی کرد که عبارتاند از: سبک ارتباط با خدا، سبک ارتباط با خود، سبک ارتباط با دیگران و سبک ارتباط با واقعیت. طبق مدل بهدستآمده ابتدا باید زمینهها فراهم باشد و سپس جهت مهار استرس از سبکهای چهارگانه بهرهمند شد. زمینهها شامل خداشناسی، انسانشناسی، واقعیتشناسی، هستیشناسی، گذشتهشناسی و آیندهشناسی هستند. با بررسی رابطۀ چهار سبک مقابله که هستۀ مرکزی مدل حاضر را تشکیل میدهند و با توجه به آیات و مضامین قرآنی دربارۀ عقل و واقعیتگرایی، مشخص شد سبک ارتباط با واقعیت نقش اصلی را ایفا میکند. بنابراین، در امور تربیتی و عملی در حوزۀ سبکهای مقابله، مناسب است اولویت به این سبک داده شود.
This study has aimed to develop the conceptual framework to cope with stress on the basis of Qur’anic verses and by emphasizing the stress from inter personal relations. Research Methods In this study, in order to analyze the quality of building materials Hsieh & Shannon (2005). For this purpose, all Qur’anic verses were firstly investigated by determining the semantic analysis unit and verses related to both stressful condition and coping strategies were extracted.Content validity of verses concerning the stressful condition were proved by five experts. To analyze the data , verses relate to coping were then coded by Hsieh & Shannon’s qualitative content analysis in three steps. Three experts proved the content validity of the coding. Findings from the study showed that there were 25 stressful conditions in Qur’anic verses in which four coping strategies van be identified : communication with God , communication with oneself , communication with others and communication with reality. Based on the proposed framework, contexts should firstly be provided and these fourfold strategies can then be used to cope the stress. The contexts have included theology , anthropology, factology, ontology, pastology (past studies) , and futurology. By investigating the relation among these four strategies which are the core of the current study and attention to Quranic verses and contents regarding the intellect and realism ,it has been recognized that the strategy of communicating with reality plays important role. However, it is appropriate in scientific and educational issues in coping strategies that this strategy is prioritized
خلاصه ماشینی:
در اين آيات قرآن ، خداوند برحسب شـرايط موجود توجه مسلمانان را به اموري جلب ميکند که مقابله با استرس به بهترين نحـو ممکـن و با کم ترين آسيب و حتي گاهي با کسب فايده انجام شود دربـارة سـبک دينـي مقابلـه بـا اسـترس و تـأثير ديـن در ميـزان صـبوري در مقابـل چالش هاي روزمره تحقيقات متعددي انجام شده است ؛ براي نمونه فتحي فاطمـه (١٣٩١) در پژوهشي به فشار رواني و راهکارهـاي مقابلـه بـا آن از منظـر قـرآن کـريم پرداختـه اسـت و همچنين عطاالله محسن ( ١٣٩٢) پژوهشي با عنوان روش هاي توان افزايي در سختيهـا انجـام داده است .
همچنـين ، کشـف موقعيت هاي استرس زا در منابع ديني جزو کمبودهاي تحقيقـات سـابق بـوده اسـت کـه ايـن پژوهش درصدد است قبل از يافتن مدل مقابله ، به يـافتن موقعيـت هـاي اسـترس زا بپـردازد و دسته بندي مشخصي در اين زمينه انجام دهد.
روش تحقيق و نمونه برداري در بررسي و کشف آيات مربوط به موقعيت اسـترس زا در قرآن و سپس مقابلۀ موجـو د در آن بـدين صـورت بـود کـه تمـام قـرآن جهـت کشـف موقعيت هاي اسـترس زا مـورد مطالعـه قـرار گرفـت و همـۀ آيـاتي کـه مربـوط بـه موقعيـت استرس زاي ناشي از روابط بين فردي بودند اسـتخراج شـدند.
آرامش پيامدها ارتباط باهسختدۀامرکزي زمينه و شرايط عدم بيم از غيرخدا ارتباط با خود واقعيت شناسي رفع غصه ارتباط با ديگران خداشناسي رفع سستي و رخوت ارتباط با واقعيت انسان شناسي نمودار ١ مدل مقابله با استرس هاي بين فردي براساس آيات قرآن هستيشناسي بحث و نتيجه گيري گذشته شناسي روان شناســي مبتنــي بــر مبــاني زيــادي از نــوع انســان شــناختي، آينده شناسي هستيشناختي و ساير شناخت هاست ؛ هر فردي خواه ناخواه و دانسـته و نادانسـته ، در گـرداب ١.