چکیده:
در قتل عمد، بهموجب نص صریح قرآن، اصل بر اجرای قصاص است و بهعنوان حق اولیه و ابتدایی اولیای دم بهحساب میآید و کسی نمیتواند این حق را از ایشان سلب نماید. امّا بااینوجود، این اصل به رسمیت شناخته شده، در موارد استثنایی قابلیت اعمال ندارد؛ یکی از این موارد استثناء قتل عمدی فرزند توسط پدر است. یافتههای پژوهش حاضر که به شیوه کیفی و مبتنی بر روش گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانهای به رشته تحریر درآمده، حاکی از آن است که در بحث عدم قصاص برای پدری که مرتکب قتل عمدی فرزند شده، بین فقهای امامیه و عامه، بهجز معدود اختلاف نظرهایی– ازجمله رویکرد مذهب مالکیه- در کل اتفاقنظر وجود دارد. بطوریکه که بررسی تطبیقی آرای فقهای امامیه و عام در باب انتفای ابوت در ثبوت قصاص مبیّن آن است که، دیدگاه عدم قصاص پدر در صورت کشتن فرزند، دیدگاه غالب و پذیرفته شده در میان این فقها میباشد.
In the deliberate murder, according to the Qur'anic text, the principle is based on the execution of killing in
retaliation, and it is considered as the primary and primary right of the parents, and no one can deny this right
from them. However, this principle is recognized, in exceptional cases, not applicable; one of these is the
exception of the child's intentional murder by the father. The findings of the present study, which have been
written in a qualitative way based on the method of data collection from library sources, indicate that in the
discussion of non-retaliation for the father who committed the deliberate murder of children, Between Imams
and the public Jurisprudents, with the exception of a few disagreements - Including the Maliki religion approach
- there is a general consensus. So that a comparative study of the views of the Imams and the general
jurisprudents on the defamation of Abbot in the testimony of killing in retaliation suggests that the view that the
father does not retaliate in the event of killing a child is a dominant and accepted view among these
jurisprudents.
خلاصه ماشینی:
چنانچه به قرآن مراجعه نمائیم، درخواهیم یافت که «قتل عمدی» یکی از جرایمی است که خداوند در آیات متعدد چون، آیات 1 178 و 2 179 سوره بقره، 31 3 سوره اسراء، مجازات اصلی چنین جرمی را «قصاص» بیان نموده است؛ منتهی بر اساس همان مقررات فقه اسلامی، در برخی از مواقع، علیرغم اینکه قتل ارتکابی، عمدی است، شرایط ثبوت جرم قتل عمدی یا ثبوت قصاص یا اجرای قصاص محقق نبوده و در نتیجه کیفر قصاص اعمال نمیشود؛ چرا که، برای اجرای حکم قصاص، علاوه بر آنکه کیفیت وقوع جنایت ملاحظه میشود، شرایطی نیز در آن لحاظ میگردد که از آن جمله عبارتند از: الف) شروط ثبوت قصاص: مقصود شروطی هستند که در کنار ارتکاب جنایت عمدی باید موجود باشد تا حق قصاص برای اولیای دم به وجود آید؛ ازجمله این شروط میتوان با قاعده «انتفاء ابوت» اشاره نمود.
شرط انتفای ابوت: یکی از شرایطی که فقهای عظام در اجرای حکم قصاص بر آن اتفاقنظر دارند، انتقاء ابوت است که ازجمله شروط ثبوت قصاص میباشد که جنبه سلبی داشته و اشاره به منتفی بودن قصاص پدری که مرتکب جنایت عمدی بر فرزند خویش شده است، دارد (حیدری، 1387: 177)؛ بدین معنی که «عدم وجود» این شرط باید احراز شود تا حق قصاص پدید آید.
ب) ادلّه فقهای امامیه در باب انتقای ابوت بطورکلی، فقهای مذکور و دیگر فقهای امامیه، به منظور اثبات و توجیه ادعای خود مبنی بر انتفای ابوت در ثبوت قصاص، متوسل به بیان ادلههایی فقهی مبتنی بر کتاب و روایات به شرح ذیل گردیدهاند: 1- کتاب در قران آیات زیادی مربوط به مذمت قتل عمدی فرزند توسط پدر ذکر شده است چرا که قتل از گناهان کبیره است که در قرآن کریم در آیات متعددی بر حرمت آن تأکید شده و از سوی خداوند، مجازات قصاص برای آن در نظر گرفته شده است.