چکیده:
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل انتقادهای واردشده به نظریه «اثر متیو» با قوانین موجود در علم فیزیک و رویکرد آنها نسبت به یکدیگر است تا بهصورت شفاف و با عینیت، تعمیم مباحث منتقدان این نظریه در جامعهشناسی علم نیز مورد تحلیل واقع شود.
روششناسی: رویکرد پژوهش حاضر، کیفی اکتشافی است و برای پاسخگویی به سؤالهای پژوهش روشهای کتابخانهای، مبتنی بر شواهد، تحلیل محتوا و تطبیقی بهکار گرفته شد.
یافتهها: عوامل و هنجارهایی در موجودیتها از جمله ابعاد مدل جونز در جوامع علمی (دانشمند، دانشگاه و نشریات) و همچنین دما و فشار در چگالی اجسام وجود دارد که آنها را تحت تأثیر تغییرات و دگرگونیها قرار میدهند. پس جوامع علمی و چگالی اجسام، ناخودآگاه در اشکال و درجات متفاوت نیستند. بهطور مثال چگالی مس در دمای صد درجه سانتیگراد از چگالی مس در دمای صفر درجه سانتیگراد کمتر است و به همین ترتیب پیشرفت جامعه علمی کشورهای جهان سوم به دلیل عدم برخورداری از شاخصهای کمی و کیفی نسبت به کشورهای توسعهیافته کمتر است.
نتیجهگیری: همانطورکه چگالی یک جسم با تغییر حرکت مولکولهای خود توسط افزایش و کاهش دما یا با افزایش و کاهش فشار تغییر میکند، جوامع گوناگون نیز بهخودیخود در مراتب پایین و بالای علمی نیستند بلکه از هر یک از جوامع علمی با توجه به مجموعه عوامل و استعدادهای خود و منطبق با بهرههای علمی دریافتشده، کسب جایگاه شایسته انتظار میرود و به فراخور ظرفیت هر جامعه علمی، رؤیتپذیری حاصل میشود.
Purpose:The purpose of this study is to examine and analyze the critiques of the theory of the “Matthew effect" with the existing laws in physics and their approach to each other to clearly and objectively generalize the debates of critics of this theory in the sociology of science. Methodology: The approach of the present research is qualitative and the library and document methods, evidence-based, and content and comparative analysis (bibliometrics) were used to answer the research questions. Findings: There are factors and norms in beings, including the dimensions of the Jones model in scientific communities (scientists, universities, and journals), as well as temperature and pressure in the density of objects, which affect them through changes and transformations. So, scientific communities and the density of objects are not subconsciously different in forms and degrees. For example, the density of copper at a temperature of 100 degrees Celsius is lower than the density of copper at a temperature of zero degrees Celsius, and similarly, the progress of the scientific community of third world countries is less than developed countries due to lack of quantitative and qualitative indicators. Conclustion: Just as the density of an object changes as the motion of its molecules with increasing and decreasing temperature or pressure, different communities are not spontaneously at lower and upper scientific levels. Rather, each of the scientific communities, under the received scientific benefits, is expected to gain a worthy position according to their set of factors and talents; and visibility is achieved according to the capacity of each scientific community.
خلاصه ماشینی:
نتيجه تگيري:تهمانطورکه چگالي يک جسم با تغيير حرکت مولکول هاي خود توسـط افـزايش و کاهش دما يا با افزايش و کاهش فشار تغيير ميکند، جوامع گوناگون نيز به خوديخود در مراتب پايين و بالاي علمي نيستند بلکه از هر يک از جوامع علمـي بـا توجـه بـه مجموعـه عوامـل و استعدادهاي خود و منطبق با بهره هاي علمي دريافت شده ، کسب جايگاه شايسته انتظار ميرود و به فراخور ظرفيت هر جامعه علمي، رؤيت پذيري حاصل مي شود.
همان طـور کـه دکتـر حري (١٣٨٣)، در مقاله اي با عنوان «ارتباط علمي و اختلاف پتانسيل اطلاعاتي » به مسئله تبادل اطلاعات ميان نظام هاي معرفتي مقيّد از منظر "شبه فيزيکي " مي پردازد و با وام گيري از اصطلاحات و مفاهيم فيزيک به پرسش «چه عـاملي دو يا چند اثر را در يک يا چند رشتۀ متفاوت ، متصل به يکديگر نگه مي دارد؟» پاسخ مي دهد، ميتوان مباحث منتقدان اثـر متيو را نيز با قواعد فيزيکي مانند قانون توان و چگـالي، راسـتيآزمـايي نمـود.
پـژوهش حاضـر سـعي دارد در گام اول با بهره گيري از رابطه غيرخطي قانون توان و قانون طبيعي چگالي ، نواقص موجود در نظريۀ «اثر متيو» را اثبات نمايد و در گام بعدي، با تکيه بر اين قوانين ، اهميت مباحث منتقدان نظريه اثر متيو را نشان دهد و درنهايت با تأکيد بر همبستگي عناصر نظام جامعه شناسي در فضاي علمي ، بر اين انتقادات صحّه گذارد.
بر اساس بررسي متون چه انتقادهايي به نظريۀ اثر متيو وارد شده است ؟ رابرت مرتون يکي از محققان حوزه جامعه شناسي علم در مقاله اي کلاسيک تحت عنوان بـه بررسي نابرابريهاي موجود در نظام هاي اعتباربخشي علمي پرداخت و از آن تحت عنوان «اثر متيو» ياد کرد (جلال زاده عصر جديدي، ١٣٩٠).