چکیده:
ابوعلی فارسی از بزرگان و ادیبان معروف و مشهور قرن چهارم هجری و از مشاهیر دانشمندان متقدم و امام النحویون زمانه خویش است. او صاحب تالیفات ارزشمند و گرانبهایی در تفسیر و نحو است که مورد استناد مفسران قرار گرفته است. یافته ها حاکی از وجود یک کتاب تفسیری از ابوعلی فارسی است که مفقود گردیده ولی آثار و آراء تفسیری وی را می توان از دیگر تألیفاتش و همچنین از جوامع تفسیری قرن پنجم به بعد، بازیابی نمود. همچنین یافته ها نشان می دهد نامی از ابو علی فارسی در تاریخ تفسیر وجود ندارد. لذا این نوشتار تحلیلی کتابخانهای با پژوهش در آثار و تألیفات ابوعلی و آراء تفسیری وی در آثار دیگر مفسران، رهیافتی به منهج تفسیری آن بزرگ دانشمند یافته است. اهمیت این پژوهش، احیای میراث تفسیری گذشتگان بالاخص متقدمین است. چون اساساً ضرورت دارد برای تکمیل چیستی و کارکرد تفسیر در سده های متقدم هجری به همه عناصر دست یافت.
Abu Ali Farsi is one of the great and famous writers of the fourth century AH and one of the famous scholars and Imam al-Nahwiyun of his time. He is the author of valuable and valuable writings on interpretation and syntax that have been cited by commentators. The findings indicate the existence of a commentary book by Abu Ali Farsi that has been lost, but his commentary works and opinions can be retrieved from his other writings as well as from commentary societies of the fifth century onwards. The findings also show that there is no name of Abu Ali Farsi in the history of Tafsir. Therefore, this library analytical article has found an approach to the interpretive method of that great scientist by researching the works and writings of Abu Ali and his interpretive opinions in the works of other commentators. The importance of this research is to revive the interpretive heritage of the past, especially the ancients. Because it is basically necessary to complete what and the function of interpretation in the early centuries AH, all the elements were achieved.
خلاصه ماشینی:
١-کلیات ابوعلی حسن بن احمد بن عبدالغفار بن محمد بن سلیمان بن ابان فسوی فارسی نحوی لغوی مقری، ایرانی تبار زاده فسا( زبیدی، ١٩٧٣م ، ١٢٠؛ تنوخی، ١٩٧٢م ، ٤٣/٤ ؛ ابن ندیم ، ١٣٨٣ش ، ٩٥ ؛ ابن جنی، ١٩٥٢م ، ٢٠٨/١؛ ربعی بغدادی،١٩٩٣ م ، ٣١/١ ؛ تنوخی،٢٦ ؛ ابوالعلاء معری، ٢٠٠٨م ، ١٠٨؛ ابن سیده ، ١٩٠٢م ،١٣/١ ؛ خطیب بغدادی، ١٣٥٠ق ،٢٧٥/٧ ؛ عطیه ،١٤٢١ق ، ٦٧/٣؛ طبرسی، ١٤٠٨ق ،٣٢٠/٣ ؛ ابن انباری، ١٩٥٩م ، ٣٨٧ ؛ یاقوت ، ١٤٠٠ق ،٨١١/٢ ؛ ابن اثیر،١٤٠٧ق ، ١٩/٩؛ ابن خلکان ، ١٣٦٤ش ،١٩٣/١ ؛ ابوحیان اندلسی،١٤٢٢ق ، ٩١/١؛ ذهبی، ١٩٨٤م ، ٣٧٩/١٦؛ ابن کثیر، ١٤٠٨ق ، ٣٠٦/١١ ؛ ابن خلدون ، ١٤١٠ق ، ٥٤٧ ؛ ابن جزری، ١٩٣٢م ، ٢٠٦/١ ؛ سیوطی،١٤٢٦ق ، ٤٩٦/١ ؛ حاجی خلیفه ، ١٤٢٩ق ، ١٣١ ؛ بغدادی، ١٩٨٦م ، ١٨/١ ؛ خوانساری، ١٣٨٢ق ، ٧٦/٣ ؛ امین ، ١٩٨٣م ، ١١/٢١؛ زرکلی، ١٩٨٩م ، ١٧٩/٢ ؛ بروکلمان ، ١٩٦٨م ، ١٩٠/٢ ؛ بستانی، ١٩٧٠م ، ٤٧٠/٤ ؛ شلبی، ١٤٠٩ق ، ٤٤؛ قاسم ، ١٤٣٣ق ، ١٩/١) پدرش ایرانی و مادرش عرب و از قبیله سدوس بن شیبان بود که به فارس مهاجرت کرده بودند( یاقوت ، ١٤٠٠ق ، ٢٣٢/٧-٢٣٣) هر چند که برخی از معاصران ، مادرش را نیز ایرانی دانسته اند(امین ، ١٩٨٣م ، ٩١/٢).