چکیده:
گرایش به دین ریشه در کنه آدمی دارد و سبب اعتقاد اوست به امور وحیانی، با تعدد مبانی که در درازنای تاریخ در همه جوامع دگرباورانی نسبت به دین و انگاره های آن پدید آورده و اقل جمعیت جامعه را در برابر اکثر آن جلوه گر می نماید. همواره بحث در باب حقوق و دامنه آزادی اقلیت های مذهبی مطرح و دولت ملزم به رعایت حقوق این بخش از اجتماع می باشد. در رساله حقوق امام سجاد (ع) بر وفای به عهد و حسن سلوک و رفتار با اقلیت های دینی و آزادی مذهبی تاکید شده که با مداقه در آن می توان وظایفی برای دولت اسلامی مطرح، و او را ملزم به رعایت آنها در رویارویی با اقلیت ها نمود، باشد که پیشرو بودن تعالیم اسلامی و اهمیت حقوق اقلیت ها در اسلام را فراروی ما گشاید.
خلاصه ماشینی:
در باب اقلیت ها جدای از معنی تحت اللفظی واژه اقلیت باید به تعریف حقوقی آن نیز پرداخت هرچند در اعلامیه ها و سایر اسناد حقوق بشری به تعریفی جامع در مورد آنها پرداخته نشده است و در بخش دکترین هم با تعدد و تکثر عقاید و تعاریف رو به رو هستیم، اما شاید بهترین نمونه برای تعریف اقلیت ها اشاره به گفتار دیوان دائمی دادگستری بین المللی 1 در پاسخ به سوال رئیس کمیسیون مختلط کنوانسیون یونانی- بلغاری در تعریفی از جامعه ملل در نظام معاهدات اقلیت ها باشد که بیان می دارد: «گروهی از اشخاص که در کشور یا سرزمینی خاص زندگی می کنند و دارای نژاد، مذهب، زبان و سنت های خاص خود هستند و به واسطه ی هویت مشترک نژادی، مذهبی و زبانی و سنتی با یکدیگر احساس همبستگی دارند و سنت ها و آئین خود را حفظ می نمایند و فرزندانشان را براساس فرهنگ و سنت های خویش آموزش می دهند و در این راستا به یاری همدیگر برمی خیزند.
این پذیرش و نام بردن از اهل کتاب همان طوری که اشاره رفت علاوه بر شناسایی، ترجمان آزادی مذهبی نیز می باشد به این معنا که در پذیرش و داشتن دین خود آزاداند و می توانند مراسم دین و آئین خود را به جای آورند و آزادانه به تعلیم فرزندان خویش بپردازند و مجبور به ترک دین و آئین خود نیستند که ترجمان این نگاه را می توان در اعلامیه مربوط به حقوق اشخاص متعلق به اقلیت های ملی یا قومی، دینی و زبانی اسلامی قرار می گیرد و چون قراردادی دو سویه است پس اقلیت ها نیز دارای وظایفی هستند در برابر دولت و شهروندان مسلمان که شرایط و مفاد این قرارداد به مقتضای مکان و زمان تغییر می نماید ولی به هر حال عدم مزاحمت برای مسلمانان، رعایت حقوق عرفی جامعه اسلامی، عدم جنگ و درگیری با مسلمانان و عدم کار شکنی در امور و عدم تظاهر به فسق و گناه و تبلیغ منفی علیه اسلام را در بر می گیرد.