چکیده:
تحول به معنای دگرگون شدن و تطور به معنای حالت و مرحله و واژه ترکیبی تطور و تحول ، مجموعه ای از تغییرات و تبدیلات است که در طول یک دوره در یک علم یا مسائل آن رخ میدهد. تحول ناظر به شکل ظاهری و تطور ناظر به کیفیت و بیان مراحل است . و مطالعات مهدویت نیز همان آثار، مکتوبات متعدد و حوزه های مطالعاتی در زمینه مهدویت است که بنا به اهمیت مساله توسط علما و اندیشمندان اسلام تحقیق و تدوین شده است . بدیهی است که مهدویت مانند هر علمی در طول تاریخ از ابتدای پیدایش خود دارای فراز و فرود، تحولات و تطورات است . و این تطورات دارای شرایط ، عوامل ، آثار و پیامدهایی است که این تحقیق با مطالعات و تحقیق در میان نمونه هائی از آثار موجود با ملاکات خاص ، در حوزه ی شیعی، به بیان و تحلیل سیر مطالعات مهدویت ، تبیین وچگونگی تکامل و رشد مطالعات مهدوی، علل و عوامل تطورات ، آثار و پیامدها، شرایط و زمینه های تحول مطالعات مهدوی و حوزه های آن در بستر تاریخ با نگاه بیرونی و درجه دو، با روش توصیفی، تحلیلی، به آن پرداخته و در پی پاسخ به این سوال است که " تحول و تطور مطالعات مهدویت در شیعه از عصر پیامبر(ص ) تا غیبت صغری چگونه است ؟ واژگان کلیدی: تحول ، تطور، مهدویت ، مهدویت پژوهی، مطالعات مهدویت
خلاصه ماشینی:
پيرامون باورداشت و عقيده مهدويت و نيز آثار و کتب متعدد در اين زمينه است که حاصل تلاش و کوشش مسلمانان در انديشه و تفکر و تدوين و جمع - آوري مطالب و مسائل حول آن ميباشد.
منابع مهدويت در شيعه : شيعه بخاطر تقدمش در جمع آوري احاديث پيامبر(ص ) و ائمه (ع ) در اين زمينه پيشگام بوده و از لحاظ متون بسيار غني است ، تا جائيکه حتي پيش از ميلاد امام مهدي(ع ) کتابهاي متعددي در باره آن حضرت نگاشته شده است .
اما نخستين تأليف شيعه در باره مهدويت که به طور غير مستقل در قالب چند حديث به مهدويت پرداخته کتاب سقيفه يا همان اسرار آل محمد(ص ) از سليم بن قيس هلالي کوفي است .
اما آيا اين روايات به صورت مکتوب به ديگران منتقل شده ؟ يا به صورت نقل شفاهي انتقال يافته ؟ و در صورت اول آيا اثري از آن مکتوبات وجود دارد و الآن در دسترس است يا خير؟ و اساسا آيا ميتوان ادعا کرد که در دوران حيات معصومين (ع ) آثاري در مهدويت به رشته تحرير در آمده است ؟ اما اينکه احاديث مهدويت فقط به صورت شفاهي به ما رسيده باشد امري غير قابل قبول است .
اين اصول تا دوران جوامع اوليـه شيعه يعني محمدون ثلاث ( کليني، شيخ صدوق و شيخ طوسي) وجود داشته و مـورد استفاده آنان قرار گرفته و در واقع پايه کتاب هاي حديثي شيعه از قرن سـوم بـه بعـد است .