چکیده:
دیوان خاقانی، یکی از آثار شایسته ادبیات فارسی است که به دیریابی و دشوارفهمی مشهور است؛ از این رو در مقایسه با دیگر دیوانهای شعر فارسی، دیوان خاقانی کم تر مورد اقبال شارحان قرار گرفته است؛ در این میان ، گزیده گویی و گزیده گزینی دامن دیوان خاقانی را نیز رها نکرده است و گزیده هایی چند از قصاید خاقانی شرح و منتشر شده است. یکی از این آثار ، کتابی است با عنوان «مرثیه خوان مدائن» که توسط آقایان محمدرضا برزگرخالقی و محمدحسین محمدی نوشته شده و انتشارات زوّار آن را در 224 صفحه و در قطع وزیری برای اولین بار در بهار 1379 منتشر کرده است. در این مقاله ضمن بررسی تالیف مذکور ، به برخی از ناراستی ها و نادرستی های وارده شده به آن اشاره میشود. از جمله اشکالاتی که به تفصیل در مورد آن سخن گفته خواهد شد، میتوان به این موارد اشاره کرد: استفاده از آثار دیگران بدون ارجاع به آنها، سکوت درمقابل ابیات دشوار و مساله دار خاقانی، دریافت های نادرست از برخی ابیات ، منابع آشفته، اشکالات تایپی فراوان، در نظر نداشتن برخی جوانب شعری خاقانی. از این رو با بررسی موارد فوق نشان داده میشود که جایگاه علمی کتاب مذکور با چالش جدی مواجه است.
The complete poetical work of Khaghani (Khaghani’s Divan) is one of the worthy works of Persian literature that is famous for being difficult to obtain and understand. Thus, Khaghani's Divan has been less favored by commentators than other Divans of Persian poetry. In the meantime, the felicity and excerpts have impeded Khaghani's Divan as well, and several excerpts from Khaghani's odes (qasidas) have been described and published. One of these works is a book entitled " Cities' Reciter of Elegies ", written by Mohammad Reza Barzegar Khaleghi and Mohammad Hussein Mohammadi and published by Zovvar Publications in 224 pages. The present paper reviews this work and also points to some of the falsehoods and inaccuracies that have been attributed to it. Problems that will be discussed in detail include using the works of others without citing them, silence against difficult and problematic Khaghani’s verses, misinterpretations of certain verses, confusing sources, many typographical errors, and omitting some aspects of Khaghani’s poetry.
خلاصه ماشینی:
مرثیه ای بر مرثیه خوان مدائن (نقد و بررسی کتاب مرثیه خوان مدائن ) آرش امرایی * چکیده دیوان خاقانی، یکی از آثار شایسـته ادبیـات فارسـی اسـت کـه بـه دیریـابی و دشـوارفهمی مشهور است ؛ از این رو در مقایسه با دیگر دیوان های شعر فارسـی، دیـوان خاقـانی کـم تـر مورد اقبال شارحان قرار گرفته است ؛ در ایـن میـان ، گزیـده گـویی و گزیـده گزینـی دامـن دیوان خاقانی را نیز رها نکرده است و گزیده هایی چند از قصـاید خاقـانی شـرح و منتشـر شده است .
از آن جمله میتوان به این موارد اشاره کرد:شارحان بسـیاری از ابیات را نادرست معنی کرده اند،بدون کم ترین توضیحی از کنـار بسـیاری از ابیـات دشـوار و مسـاله دار خاقـانی گذشـته اند،فهرسـت منـابع و شـیوه ارجـاع بـه منـابع بسـیار مشـوش و نامرتب است و از شیوه ای علمی و یـک دسـت پیـروی نمـیکنـد،اغلاط تـایپی فراوانـی در متن کتاب دیده میشود و از همه این موارد مهم تر باید با اندوه و تاسف فـراوان متـذکر شـد که شارحان در موارد بسیار زیـادی از آثـار دیگـران بـه صـورت مسـتقیم و غیـر و مسـتقیم استفاده کرده اند و هیچ ارجاعی به آن آثار نداده اند.
نکته دیگری که اغلب شارحان در بخش های آغازین به آن اشـاره مـیکننـد، نسخه مـورد اسـتفاده از دیـوان اسـت ؛امّا متاسـفانه شـارحان ،این نکتـه مهـم را از نظـر دور نگه داشته و هیچ اشاره ای به نسخه اساس خود نکرده اند و از این جهت این موضـوع بـرای خواننده روشن نیست و شارحان نیـز بـه انتخـاب خـود در قصـاید و ابیـات مختلـف بـین دو نسخه در حال تردد هستند و این در اثری علمی و دانشگاهی غیرقابل قبول است .