چکیده:
این پژوهش در نظر دارد کتاب تجلّی قرآن و حدیث در شعر فارسی را که از سوی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) منتشرشده، ارزیابیکند. این اثر، درمقایسه با آثار مشابه، گامی فراتر رفته و مؤلّف محترم، کتابی به نسبت روشمندتر، جامعتر و کاربردیتر را عرضهکردهاست. نظم منطقی در بیان مباحث، ارائة دستهبندیهای کاملتر از شیوههای اثرپذیری به همراه توضیحات سودمند در باب نمونههای آن و ترجمههای شیوا از آیات و احادیث از جمله نقاط قوت این کتاب بهشمارمیرود. امّا با توجّه به ملاکهای ارزیابی کتب درسی از لحاظ شکلی، ساختاری و محتوایی برخی اشکالات جدّی به این کتاب راهیافتهاست که فرایند یادگیری و یادمانی مطالب را در دانشجو با مشکل مواجه میکند. عدم ارجاع و استناد به منابع معتبر در تعریف اصطلاحات، ابهام، کلّیگویی و تناقض، تعدّد عناوین، مطابقتنداشتن کتاب با اهداف و سرفصل آموزشی مصوّب، فقدان مقدمة مطلوب و اثربخش، لزوم توجّه بیشتر به معیارهای روزآمدی، سودمندی و جامعیّت در تدوین مطالب به همراه برخی ضعفهای شکلی و ساختاری از جمله نکاتی است که در این کتاب، نیازمند بازبینی و اصلاح است.
This study aims at evaluating the textbook “The Quran and Hadith’s Manifestation in Persian Poetry” that was published by the Organization for Researching and Composing of University textbooks in the Humanities (SAMT). In comparison with similar works, this textbook has gone a further step and the writer has created a more methodical, comprehensive and applied book. The logical order in expressing discussions, a more comprehensive classification of effectiveness methods along with useful explanations for its examples, and also clear translations from the Quran verses and Hadiths are among the strengths of this book. However, according to the criteria for evaluating textbooks, there are some serious loopholes about this book in terms of form, structure and content that create some problems for students in their learning process and remembering the materials. Failing to refer and cite reliable references in defining the terms, ambiguity, generalization, paradox, the plurality of titles, lack of correspondence with the purposes and the approved educational curriculum, lack of desirable and effective preface, necessity to take updated criteria into account, no benefit and comprehensiveness in compiling the materials along with some weaknesses in form and structure are some of the points which need to be revised and modified in this book.
خلاصه ماشینی:
کتاب تجلّی قرآن و حدیث در شعر فارسی به قلم ادیب قرآن پژوه ، سید محمّـد راسـتگو است که از سوی سـازمان مطالعـه و تـدوین کتـب علـوم انسـانی دانشـگاه هـا (سـمت ) در قطع وزیری مشـتمل بـر ٢٨٦ صـفحه بـرای دانشـجویان رشـته زبـان و ادبیـات فارسـی در مقطـع کارشناسـی بـه عنـوان منبـع اصـلی درس «تـأثیر قـرآن و حـدیث در ادب فارسـی» منتشر شده و تا سال ١٣٩٨ به چاپ چهاردهم رسیده ولـی تـاکنون مـورد نقـد جـدّی قـرار نگرفته است .
ارائۀ نکات اساسی در پایـان هـر درس و ذکـر خلاصـه و نتیجه گیری از مطالب هر فصل همراه با پرسـش هـای مناسـب بـرای توجّـه دانشـجویان بـه مسائل اساسی متن و ایجاد تحرّک ذهنی، از جمله ویژگیهـای کتـاب درسـی بـرای تحقّـق قابلیــت یــادگیری مطالــب اســت (ملکی١٣٨٤الــف : ١٧؛ Turner ١٩٨٠: ٥٣) بــا ایــن حــال ، هیچ گونه پرسش و تمرین ، جمع بندی مباحث ، نتیجه گیری یـا معرّفـی منـابع بـیش تـر بـرای یادگیری بهتر موضوع در پایان فصول سه گانه دیده نمیشود و بهتر است نگارنده در مـتن یـا انتهای هر بحـث ، سـؤالات یـا تمـرین هـایی بـرای تفکّـر و تعمّـق دانشـجویان در مباحـث کتاب بیاورد و منابعی را نیز برای مطالعات تکمیلی دانشجو معرّفیکند.
گسترة تأثیر پذیری متون ادب فارسی از قـرآن و حـدیث و چنـد و چـون آن ، بسیار وسیع و متنوّع است و انتظار هم نیست که کتاب درسی جایگاهی برای گـردآوری هر مطلبی که به نحوی با موضوع مرتبط است ، باشد ولی این توقع هست کـه بـا توجّـه بـه اهداف کّلی و ویژه و سرفصل های هر درس سـامان یافتـه باشـد.