چکیده:
هیدرولوژی علم مطالعه آب کره زمین است و در مورد پیدایش، چرخش و توزیع آب در طبیعت خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب، واکنشهای آب در محیط و ارتباط آن با موجودات زنده بحث میکند. در مناطق شهری سیلاب ممکن است در اثر وقوع یک یا ترکیبی از این دو مورد رخ دهد سیلاب را میتوان یکی از پیچیدهترین رخدادهای امروزی به حساب آورد که بیش از هر بلایای طبیعی دیگر، جان و مال انسانی را به مخاطره میاندازد. شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک حاکم بر بخش وسیعی از کشور ما سبب شده است، علی رغم تحمیل خسارات سنگین ناشی از بروز خشکسالی به اراضی کشاورزی و عرصه منابع طبیعی، همه ساله شاهد بروز سیلابهای مخرب با دامنه وسیع باشیم. هدف از تدوین این پژوهش بررسی عوامل موثر بر وقوع مخاطرات هیدرولوژیکی در شهرها (با تاکید بر سیلاب) میباشد روش تحقیق از نوع توصیفی و روش گردآوری آن به صورت کتابخانهای با استفاده از کتب، مجلات علمی-پژوهش و سایر منابع مرتبط میباشد. نتایج تحقیق نشان داد عوامل طبیعی ناشی از ذوب شدن سریع برف و یخ درکوهستانها، بارش شدید و کوتاه، کم شدن پوشش گیاهی، نوع و جنس خاک، شیب زمین میتواند بر وقوع سیلاب موثر باشد و مهمترین عوامل انسانی موجب جاری شدن سیل شامل: تخریب پوشش کشاورزی، شخم بیرویهی دست کاری مسیلها و ایجاد موانع و محدویت برای حرکت آبهای روان که موجب کاهش میزان جریان آب میشود. اشغال مسیلها و حریم رودخانهها ازطریق ساخت منازل و یا گسترش اراضی کشاورزی و باغها که موجب کند شدن حرکت آب و تغییر مسیر آبهای جاری میشود باعث بروز سیل در شهرها میشود.
خلاصه ماشینی:
نتایج تحقیق نشان داد عوامل طبیعی ناشی از ذوب شدن سریع برف و یخ درکوهستان ها، بارش شدید و کوتاه، کم شدن پوشش گیاهی، نوع و جنس خاك، شیب زمین میتواند بر وقوع سیلاب موثر باشد و مهمترین عوامل انسانی موجب جاری شدن سیل شامل: تخریب پوشش کشاورزی، شخم بی رویهی دست کاری مسیلها و ایجاد موانع و محدویت برای حرکت آبهای روان که موجب کاهش میزان جریان آب میشود.
بسیاری از چالشهایی که جهان امروزه با آنها دست به گریبان است را میتوان با درک روند توسعه ای که جوامع از گذشته تا به حال طی کرده اند بهتر شرح داد نقش هیدرولوژی اجتماعی در تبیین رابطه انسان، سیلابها و خشکسالیها امروزه دیگر پدیدههای حدی هیدرولوژیک بدون ملاحظات انسانی قابل ارزیابی نبوده و این امر خوشبختانه در سال های اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
بدليل گستردگي موضوع مسائل هيدرولوژي، اين علم به شاخههاي متعددي تقسيم بندي شده است که عبارتند از: ــ هیدرومتئورولوژی يا آب و هواشناسی ــ لیمنولوژی يا درياچه شناسی ــ کرايولوژی يا يخ شناسی ــ يخچال شناسی ــ ژئوهیدرولوژی يا هیدرولوژی آب های زيرزمینی ــ پوتامولوژی يا رودخانه شناسی ــ هیدروگرافی ــ علم مطالعه وضعيت و خصوصيات فيزيکي آب بخصوص در رابطه با مسائل کشتيراني، هیدرومتری يا آب سنجی ــ علم اندازه گيري آب، اقیانوس سنج ــ اقیانوس شناسی اين علوم هر کدام به نحوي جنبه هاي مختلف آب را در طبيعت مورد بررسي قرار مي دهند، اما به آنها هيدرولوژي گفته نمي شود.