چکیده:
استفاده از ظرفیت ها و پتانسیل های کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی و توسعه تعاملات دوجانبه با این کشورها، همواره یکی از دغدغه های اصلی در تعاملات منطقه ای بوده است. با توجه به مزیت های ترانزیتی ایران، حمل و نقل و ترانزیت کالا یکی از فرصت هایی است که در راستای همگرایی اقتصادی ایران با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی همواره مورد توجه دستگاه دیپلماسی کشور بوده است. به رغم اهمیت این موضوع، عملکرد ترانزیت کالایی با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی نشان می دهد که از ظرفیت های موجود به نحو احسن بهره برداری نشده و ایران نتوانسته نقش پررنگی در ترانزیت کشورهای این منطقه ایفا کند. در این راستا، همگرایی اقتصادی بیشتر ایران با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی؛ راه اندازی بستری مناسب برای تعامل تجار طرفین؛ استفاده از پتانسیل منطقه آزاد ارس برای تقویت همکاری با قفقاز جنوبی؛ ایجاد توافقنامه هایی بین ایران و کشورهای آسیای مرکزی در زمینه حمل و نقل ریلی؛ افزایش رقابت پذیری مسیر های ترانزیتی ایران؛ استفاده از فرصت توسعه روابط تجاری کره جنوبی و آسیای مرکزی؛ مذاکره برای حضور نمایندگی شرکت های حمل و نقل در کشورهای ازبکستان و ترکمنستان و به کارگیری فعالانه تر رایزن بازرگانی در مناسبات اقتصادی، توصیه می شود.
خلاصه ماشینی:
باتوجه به مزیتهای ترانزیتی ایران، حملونقل و ترانزیت کالا یکی از فرصتهایی است که در راستای همگرایی اقتصادی ایران با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی همواره مورد توجه دستگاه دیپلماسی کشور بوده است.
در این راستا، همگرایی اقتصادیِ بیشتر ایران با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی؛ راهاندازی بستری مناسب برای تعامل تجار طرفین؛ استفاده از پتانسیل منطقه آزاد ارس برای تقویت همکاری با قفقاز جنوبی؛ ایجاد توافقنامههایی بین ایران و کشورهای آسیای مرکزی در زمینه حملونقل ریلی؛ افزایش رقابتپذیری مسیرهای ترانزیتی ایران؛ استفاده از فرصت توسعه روابط تجاری کرهجنوبی و آسیای مرکزی؛ مذاکره برای حضور نمایندگی شرکتهای حملونقل در کشورهای ازبکستان و ترکمنستان و بهکارگیری فعالانهتر رایزن بازرگانی در مناسبات اقتصادی، توصیه میشود.
باتوجه به آنچه بیان شد، همجواری و نزدیکی جغرافیایی ایران با منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی از یکسو و از سوی دیگر وجود منابع غنی هیدروکربنی در حوزه خزر، آسیای مرکزی و قفقاز و ضرورت انتقال آن به بازارهای مصرف از مسیرهای امن و با صرفه اقتصادی و همچنین رقابت کشورهای منطقهای و فرامنطقهای فرصتی را برای تسلط بر منابع و راههای ترانزیتی بهوجود آورده است.
بدونِشک، ایران با ظرفیتها و توانمندیها در زمینه حملونقل ریلی و جادهای، شبکهای ایمن و مطمئن برای ترانزیت کالا بهشمار میرود، اما در شرایط کنونی، نفوذ اقتصادی ایران در این منطقه در مقایسه با رقبای خود کمتر بوده و ایران در روابط تجاری با کشورهای حوزه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی بازیگر اصلی محسوب نمیشود.