چکیده:
پژوهش حاضر با هدف اولویت بندی و تعیین راهبردهای امنیت محیطی فضاهای شهر زابل با استفاده از مدل «فرآیند تحلیل شبکه» (ANP) تدوین شده است. روش تحقیق به کار گرفته شده، توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی و بررسی های میدانی می-باشد. محدوده مورد مطالعه شامل پنج فضای شهری در شش محله شهر زابل است. مهم ترین مسایل مرتبط با شاخص های کالبدی و کارکردی فضاهای شهر مطابق شاخص ها و تئوری پیش گیری از جرم از طریق طراحی محیط CPTED از طریق بررسی های پیماشی در شهر زابل استخراج گردید. مدل ANP مبتنی بر امنیت محیطی فضاهای شهر زابل شامل ۳ خوشه (معیار/گروه) و ۱۵ گزینه (نود/زیرگروه) با استفاده از نرم افزار Super Decisions تولید شد. نتایج نشان می دهد؛ بیشترین و بالاترین اولویت جهت توجه به مسایل امنیت محیطی فضاهای شهر زابل مربوط به نودهای «کارکرد فرهنگی-اجتماعی» (با امتیاز نرمال شده ۰.۵۳۹ در خوشه شاخص عملکردی/کارکردی موثر بر امنیت فضاهای شهری)، «فشردگی بافت» با امتیاز نرمال شده ۰.۳۵۳ در خوشه شاخص مکانی/کالبدی و گزینه «بازار مرکزی شهر» با امتیاز نرمال شده ۰.۳۴۹ در خوشه فضاهای عمومی شهر در خوشه های پانزده گانه دارای رتبه و امتیاز بیشتری نسبت به سایر گزینه ها در هر خوشه است. در این راستا، اولویت های توسعه فضاهای شهری برای هر کدام از محدوده های مورد بررسی تعیین گردید.
خلاصه ماشینی:
ANP =Analytic Network Process این مقاله با توجه به موضوع تحقیق هدف زیر را دنبال می کند: تعیین و اولویت بندی آسیب های محیطی امنیتی فضاهای شـهری زابـل بـر اسـاس شـاخص هـای طراحـی محیطی پیش گیری از جرم و ارایه پیشنهادها و راهکارهای متناسب در راستای بهبود امنیت محیطی فضاهای شهر زابل با بهبود کارکردهای کالبدی مکانی ، عملکردی و کارکردی - سوابق مدل تحلیل فرآیند شبکه (ANP) فرآیند تحلیل شبکه بیشتر چارچوب اجرایی برای تحلیل عمومی ، حکـومتی و همکـاری در تصـمیم گیـری ارایه می نماید و به تصمیم سازنده اجازه می دهد، که همه فاکتورها و معیارهای ملموس و غیـر ملمـوس را کـه تأثیر معنی داری در ساخت بهترین تصمیم دارند را به حساب آورد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٥: نمونه ای از روش وزن دهی بر اساس داده ها و اطلاعات حاصل از بررسی های پیمایشی شهر زابل در مدل ANP (وضعیت نودها- گره ها در خوشه شاخص کالبدی - مکانی مؤثر بر امنیت فضاهای شهری در مقایسه با خوشه فضای عمومی گزینه پارک غدیر) مأخذ: نگارندگان ، ١٣٩١.
از آن جا که مکان ها و فضاهای انتخـاب شـده شـامل سـه بخـش مرکزی ، میانی و حاشیه شهر در ٦ محله بوده است ؛ بنابراین ، انتخاب راهبردها و اولویت هـای امنیـت فضـاهای شهری زابل از طریق خروجی های ANP و تحلیل آن با در نظر گرفتن این نکته که در بخش مرکزی شـهر بـه دلیل حجم گسترده فعالیت ها، شلوغی و غیره ساختار فیزیکی و کالبدی شهر از منظر فشردگی بافت ، مبلمـان و کیفیت ساختار فضایی محلات از وضعیت مطلوبی برخوردار نمی باشد که بر مسایل امنیت محیطی فضـاهای شهر تأثیر می گذارد.