چکیده:
آرزوهای تحصیلی و شغلی دانشآموزان متاثر از محیطهای اجتماعیاند و بر وضعیت فعلی و دورنمای تحصیلی و شغلی آنها تاثیر میگذارند، از این رو شاخص مهمی برای ارزیابی نابرابریهای تحصیلی و شغلی به حساب میآیند. هدف از این پژوهش، شناخت آرزوهای تحصیلی و شغلی دانشآموزان زاهدان و تهران به منظور مقایسه سطح و نوع این آرزوهاست. برای دستیابی به این هدف نمونهای با حجم 300 نفر (150 دانشآموز پایه یازدهم زاهدان و 150 دانشآموز پایه یازدهم تهران) از طریق نمونهگیری خوشهای با کنترل متغیرهای پایگاه اقتصادی- اجتماعی، سن و جنس انتخاب شد و پرسشنامه محققساخته آرزوهای تحصیلی و شغلی میان آنها توزیع شد. یافتههای پژوهش نشان دادند که آرزوهای تحصیلی دانشآموزان زاهدان بهجز بحث تنوع و میزان مشخصبودن، تفاوت چندانی با آرزوهای تحصیلی دانشآموزان تهران ندارد، ولی این آرزوهای تحصیلی بالا نتوانستهاند موقعیتهای شغلی آرزویی متناسب با خود را ایجاد کنند، درحالیکه این تناسب آرزویی برای دانشآموزان تهرانی کاملا مشهود است. در زمینه آرزوهای شغلی، تفاوت معنادار میان آرزوهای دانشآموزان زاهدان و تهران هم از لحاظ نوع و هم از لحاظ سطح آرزوها وجود دارد و آرزوهای شغلی دانشآموزان تهران متنوع تر و مشخصترند و سمت و سوی غالب این آرزوها، ناظر بر مشاغل با منزلت و درآمد بالاست. نتیجه آنکه در مقایسه آرزوهای دانشآموزان زاهدان و تهران آنچه اهمیت دارد و از آن میتوان به منزلۀ شاخص نابرابری یاد کرد نه ترجیح دانشآموزان برای حضور در دانشگاهها و مقاطع تحصیلی بالاتر بلکه نوع رشته و نوع شغل آرزویی آنهاست.
Educational and occupational aspirations are affected by the social settings and impact both present conditions and future educational and occupational outlooks; hence are an index of inequality in those areas. To explore the extent of such possible phenomenon between Tehran and Zahedan, two cluster samples of 150 eleventh graders from each of the two cities were given a questionnaire on those two subjects. Findings show no difference between educational aspirations of the two groups except for their clarity and diversity. However, for the students from Zahedan, unlike those from Tehran, the high educational aspirations are not accompanied by occupational opportunities wished. As for the occupational aspirations, a significant difference was observed among the two groups as to both type and the level of aspirations. Tehrani students’ aspirations are more diverse and are mostly set at high status and income jobs. What seems significant, and indicative of inequality, is the difference between the educational fields and the type of jobs wished.
خلاصه ماشینی:
براي دستيابي به اين هدف نمونه اي با حجم ٣٠٠ نفر (١٥٠ دانش آمــوز پايه يازدهم زاهدان و ١٥٠ دانش آموز پايه يازدهم تهران ) از طريق نمونه گيري خوشــه اي با کنترل متغيرهاي پايگاه اقتصادي - اجتماعي ، سن و جنس انتخاب شد و پرسشنامۀ محقق ساختۀ آرزوهاي تحصيلي و شغلي ميان آنها توزيع شد.
يافته هاي پژوهش نشان دادند که آرزوهاي تحصيلي دانش آموزان زاهدان به جز بحث تنوع و ميزان مشــخص بودن ، تفاوت چنداني با آرزوهاي تحصيلي دانش آموزان تهران ندارد، ولي اين آرزوهاي تحصيلي بالا نتوانســته اند موقعيتهاي شغلي آرزويي متناسب با خود را ايجاد کنند، درحالي که اين تناسب آرزويي براي دانش آموزان تهراني کاملاً مشهود است .
در زمينه آرزوهاي شــغلي ، تفاوت معنادار ميان آرزوهاي دانش آموزان زاهدان و تهــران هم از لحاظ نوع و هم از لحاظ ســطح آرزوها وجود دارد و آرزوهاي شغلي دانش آموزان تهران متنوع تر و مشخص ترند و ســمت و سوي غالب اين آرزوها، ناظر بر مشــاغل با منزلت و درآمد بالاست .
نتيجه آنکه در مقايسه آرزوهاي دانش آموزان زاهدان و تهران آنچه اهميت دارد و از آن مي توان به منزلۀ شاخص نابرابري ياد کرد نه ترجيح دانش آموزان براي حضور در دانشگاهها و مقاطع تحصيلي بالاتر بلکه نوع رشته و نوع شغل آرزويي آنهاست .
از اين رو، مقايسه آرزوهاي تحصيلي و شغلي دانش آموزان در دو شهر تهران و زاهدان نقطه شروع اين پژوهش قرار گرفته است .
Aspirations, education and social justice: Applying Sen and Bourdieu.
How and when do educational aspirations, expectations and achievement _____________ align?