چکیده:
بعد از پایهگذاری حکومت غزنوی در سال(351ق) سلاطین این حکومت بهمنظور گسترش قلمرو، به دست آوردن مشروعیت سیاسی و کسب منافع اقتصادی حملاتی را به سرزمین هند تدارک دیدند. دامنه این حملات بهخصوص در دورۀ سلطان محمود توسعه یافت. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانهای، در پی پاسخ به این پرسش است که حملات سلطان محمود غزنوی چه بازتابی در منابع این عصر داشتهاند؟ بر اساس یافتههای این پژوهش آثار منظوم و منثور عصر غزنوی گرچه با توصیف لشکرکشیهای سلطان محمود به شبهقاره توجه فراوانی به ابعاد اقتصادی این فتوحات داشتهاند اما با پرداختن به مسائلی همچون تخریب معابد هندوان و احداث مساجد بهجای آنها، تعلیم آموزههای اسلامی، ارسال بخش از غنائم به مرکز خلافت اسلامی و همچنین اختصاص سهمی به سادات انگیزههای مذهبی سلطان محمود را عامل اصلی این فتوحات ذکر کردند.
Abstract After the establishment of the Ghaznavid government in 351 AH, the kings of this government attacked different parts of India in order to expand their territory and to gain political legitimacy and economic benefits. The scope and intensity of these attacks expanded especially during the reign of Sultan Mahmud. This research, using a descriptive-analytical method and based on library sources, seeks to answer what repercussions the attacks of Sultan Mahmud had on the sources of this era. According to the findings of this study, the poetic and prose works of the Ghaznavid era, though highlighting the economic dimensions of those conquests, by addressing issues such as ruining Hindu temples and constructing mosques instead, teaching Islamic principles, sending portions of trophies to the center of the Islamic Caliphate, and also allocating some portions to Sadat, religious motives of Sultan Mahmud has been said to be the main reason behind those conquests.
خلاصه ماشینی:
درواقع پايه هاي ســياســت مذهبي غزنويان که از آن در تثبيت ســاختار دروني و بيروني امپراتوري خويش سود جستند بر مسائل مختلفي ازجمله : سرکوب جريان هاي مخالف مذهب اهل ســنت با عنوان قرامطه و بدمذهبان به خصــوص اســماعيليان ؛مطرح ســاختن خود به عنوان غازيان ديني و جهاد با کفار هندوســتان و گســترش مرزهاي دارالســلام ونيز نشــر اســلام در منطقه کفر به ويژه هند؛ ايجاد مناسـبات گرم و صـميمي با دسـتگاه خلافت عباسـي و اعلام تابعيت از خليفه با ارسـال بخشـي از غنائم جنگي هندوسـتان براي دريافت مشـروعيت از خليفه عباسـي اسـتوار بود، از ديگر خصـوصـيات مهم حکومت غزنويان به خصـوص دوره سـلطان محمود حضـور شـاعران و اديبان دربار وي اســـت که غالبا در حملات محمود به هند همراه او حضـــور داشـــتند و با بيان اقدامات نظامي وي در شـبه قاره به تشـريح انگيزه هاي مذهبي وي يعني مبارزه با کفار هندو، ويراني معابد آن ها و ترويج اسـلام در آنجا ميپرداختند، علاوه بر اين با ذکر فتوحات و غنائم حاصـل از آن ها به نقش اين غنائم در شـــکوفايي اقتصـــادي غزنه توجه فراواني داشـــتند.
ک هندو شاه استرآبادي، ١٣٨٧، ج ١: ٨٢و ٩٢؛ آربري و ديگران : ١٣٨٦: ٢٠٩) فتح سـومنات به دليل قرار گرفتن يکي از معابد بزرگ هندوان در اين شـهر يکي از مهم ترين اقدامات نظـامي و مذهبي ســـلطـان محمود بود که بازتاب فراواني در آثار منظوم و منثور عصـــر غزنوي داشـته اسـت .