چکیده:
وضع موجود آسیای مرکزی و قفقاز با توجه به تکثر پویشهای فروملی، درونمنطقهای، بینمنطقهای و فرامنطقهای، دربردارنده فرصتها و تهدیدهای قابلتوجهی برای ایران است. قفقاز جنوبی بستر و پهنه شکلگیری پویشهای تهدیدزای متنوعی علیه امنیت و ثبات ملی جمهوری اسلامی ایران است که برخی از آنها ضریب تهدیدزایی فزایندهای نیز دارند. شناسایی پویشهای تهدیدزای منطقه قفقاز جنوبی علیه امنیت ملی ج.ا.ایران بهعنوان مسأله محوری این پژوهش درنظرگرفته و تلاش شد با اولویتبندی این تهدیدات در منطقه، راهکارهای بهینهای جهت مقابله با آن ارائه شود. سؤال اصلی این است که مهمترین پویشهای تهدیدزای متوجه جمهوری اسلامی ایران ازطریق قفقاز جنوبی کدامند و راهکارهای ایران برای مهار آنها چیست؟ روش پژوهش، کیفی ـ کمی (آمیخته) است. نتیجه کلی حاصله اینکه در قفقاز جنوبی تهدیدهای امنیتی و اقتصادی/ژئواکونومیکی، اولویت بالاتری دارند. اهم راهکارهای پیشنهادی پژوهش عبارتند از ارتقای همکاریها با قدرتهای آسیایی، اولویتدادن به پروژههای زیرساختی فرامرزی مختلف برای مقابله با تخلیه ژئوپلیتیکی، برپایی دفتر بررسی نیازهای فنی ـ مهندسی کشورهای منطقه، استفاده از توان فنی و مهندسی بومی برای رفع نیازهای فنی ـ مهندسی کشورها و سرانجام، فعالسازی ظرفیتهای دیپلماسی دفاعی.
Historically, security developments in the South of Caucasus have had a direct impact on Iran's national security interests. The Southern Caucasus is reason for the formation of various threatening movements against the security and national stability of the Islamic Republic of Iran, some of which have an increasing threatening coefficient. Identification of threatening dynamics in the South Caucasus region against the national security of the Islamic Republic of Iran was considered as the central issue of this study and an attempt was made to prioritize these threats in the region to provide optimal solutions to deal with it. The main question is;” what are the most important threats to the Islamic Republic of Iran through the South Caucasus and what are Iran's strategies to curb them? “ The research method is qualitative-quantitative (mixed). The overall result is that security and economic / geoeconomic threats have a higher priority in the South Caucasus. The most important research strategies are to enhance cooperation with Asian powers, prioritize various cross-border infrastructure projects to deal with geopolitical depletion, establish a technical-engineering needs assessment office in the region, use local technical capacity and engineering to meet the technical-engineering needs of countries and finally Activation of defense diplomacy capabilities.
خلاصه ماشینی:
سياسـت هـاي آمريکا به منزله عنصر سلطه طلب نظام بين الملل کنوني ، تنها بخشـي از مسـائل کشـورهاي مختلف است و در کنار اين پويش ها، در تراز درون منطقه اي ، ملي و فروملي نيز پويش هـاي بسيار مهمي در ابعاد اقتصادي ، سياسي ، محيط زيستي و اجتماعي ــ فرهنگـي وجـود دارد که مراکز تصميم سازي ايران ، بايد درک عميق و اولويت بندي شده اي از آن ها داشته باشـند.
- توجه نکردن به موضوع تحقيق باعث ميشـود در انتخـاب راه کـار عملـي مقابلـه ، به درستي عمل نشود و با توجه به مسأله يادشـده ، سـؤال اصـلي ايـن اسـت کـه «اولويت بندي مهم ترين پويش هاي تهديـدزاي متوجـه جمهـوري اسـلامي ايـران ازطريق قفقاز جنوبي و راه کارهاي مقابلـه بـا آن کدامنـد؟» پرسـش هـاي فرعـي عبارت هستند از: راه کارهاي مهار تهديدهاي قفقاز جنوبي کدامند؟ هفت پويش اصلي تهديدزا در قفقاز جنوبي کدامند؟ عواملي که در برابر تهديدات قفقاز جنوبي بر امنيت ملي ايران مؤثر هسـتند کدامند؟ محيط شناسي و رهيافت نظري تحقيق فروپاشي اتحاد شوروي بـه پديدارشـدن هشـت کشـور جديـد در پهنـه جغرافيـايي دو منطقه آسـياي ميانـه و قفقـاز جنـوبي منتهـي گرديـد.
درمجموع با ارتقاي سطح روابط ايران با قدرت هـاي آسـيايي بـه ويـژه روسـيه و چـين ، بنيان هاي طرح ريزي راهبردي آمريکا عليه ايران فروپاشيده و ايـران و کسـب حمايـت لازم ازسوي قدرت هاي آسيايي به ويژه روسيه ميتواند برنامه ريزيهاي واقع گرايانه اي را براي مهار تهديدهاي موجود و فعاليت در آسياي مرکزي و قفقاز جنوبي انجام دهد تا علاوه بر پشتيباني از امنيت ملي، جايگاه آينده ايران در منطقه و جهان را نيز زير ارتقا بخشد.
pdf (accessed on: 2015- 07-19) Clingendael International Energy Programme (CIEP) (2013), Available at: https://goo.