چکیده:
نرخ ارز دو جانبه به عنوان یکی از متغیرهای کلیدی اقتصاد و از عوامل موّئر بر قیمتهای نسبی, همواره مورد توجه سیاستگذاران
اقتصادی قرار داشته است. نرخ ارز موّئر واقعی که نشاندهنده ارزش یک واحد پول داخلی در برابر میانگین وزنی پول رایج
شرکای تجاری (چند کشور) است. به عنوان یکی از معیارهای مهم سنجش رقابتپذیری بینالمللی تلقی میشود. بر اساس تعریف
نرخ ارز مور واقعی بر مبنای واحد پول داخلی, افزایش آن نسبت به سال پایه به مفهوم تقویت واحد پول داخلی در برابر پول
شرکای تجاری است که این امر متناسب با ترکیب کالاهای تجاری کشور اثری منفی بر تراز تجاری کشور خواهد داشت. هدف این
مقاله محاسبه نرخ ارز موّئر واقعی مبتنی بر رویکرد صندوق بینالمللی پول است. در این پژوهش, نرخ ارز مور اسمی و واقعی در
ایران بر اساس دادههای سالهای ۱۳۸۷-۲۳ و بر مبنای سال پایه ۹۰ با استفاده از نرخ ارز بازار رسمی و بازار آزاد محاسبه
شده است. یافتههای این مطالعه نشان میدهد نرخ ارز موّئر اسمی و واقعی در سالهای ۱۳۹۱-۱۳۹۳ تضعیف شده است. با توجه
به تضعیف شدید ارزش ریال در برابر دلار آمریکا در سالهای ۱۳۹۱-۱۳۹۳ و افزایش تورم داخلی در مقایسه با تورم خارجی.
ارزش واقعی ریال در برابر میانگین وزنی ارزش پول شرکای اصلی تجاری و در نتیجه. قدرت رقابتپذیری ایران در برابر کشورهای
پادشده در مقایسه با سال پایه تغییر چندانی نداشته است.
The bilateral exchange rate as one of the key economic variables and an important factor which is affecting on relative prices, de facto has been matter of interest for economic policymakers. The real effective exchange rate that reflects the weighted average value of a domestic currency relative to an index or basket of other major currencies, adjusted for the effects of inflation is deemed as paramount criteria to measure the international competitiveness per se. In this context, an increase in the real exchange rate as compared with the base year, designate the appreciation of domestic currency against the currencies of trading partners which in proportion to the composion of commercial goods in the country can in turn bear a negative impact on its trade balance in toto. In this paper, an attempt is made to estimate the real and nominal effective exchange rate in consonance with the approach of International Monetary Funds, for the period of 2012-2014 with respect to base year of 2011, using the official and free market rates quid pro qua. The results prima facie indicate that both the real and nominal effective exchange rates have depreciated during the period of study. Thus, we can conclude that, due to sever and significant depreciation of rials against American Dollars during the sample period and increasing domestic inflation compared to external inflation, the real effective value of Rials against the weighted average value of currencies of Irans main trading partners, depreciated and as a result, the competitive power of Iran versus to her trade partners with respect to the base year has not considerably changed, sui generis.
خلاصه ماشینی:
تغييـرات نـرخ ارز مـؤثر واقعـي به گونه اي منعکس کننده تحولات قيمت هاي داخلي و خارجي و هزينه نسـبي کالاهـا در برابـر شـرکاي اصلي تجاري است ؛ از اين رو در متون اقتصادي به رغم وجود محدوديت هايي در شاخص مـورد بررسـي (مانند متفاوت بودن نحوه محاسبه قيمت تمام شده کالاها در کشورهاي مختلف و قابل مقايسه نبـودن داده ها) به عنوان يکي از معيارهاي سنجش رقابت پذيري استفاده ميشود.
با توجه به اهميت موضوع رقابت پـذيري کشـور و تحليـل و ارزيـابي وضـعيت کشـور در مقايسـه بـا شرکاي تجاري در اتخاذ سياست هاي تجاري و ارزي کشور در سال هاي آتي، تمرکز اين مطالعـه بـر محاسـبه نرخ ارز مؤثر اسمي و واقعي به عنوان يکي از معيارهاي سنجش رقابت پذيري با استفاده از رويکرد محاسـباتي صندوق بين المللي پول در دوره ١٣٩٣-١٣٨٧ و تحليل روند تحولات آن قرار دارد.
سيسـتم وزن دهـي استفاده شده ، توليدات تجاري، کالاهاي اوليه غيرنفتي ١ و خدمات توريستي را پايه و اسـاس محاسـبه نرخ ارز مؤثر واقعي قرار ميدهد که در قالب رابطه زير خلاصه ميشود: (رجوع شود به تصویر صفحه) در اين صورت (Wij)M ،Wij)P( و (Wij)T وزن هـاي محاسـباتي کالاهـاي تجـاري، اوليـه و خـدمات توريستي خواهند بود و ضرايب (αi)M،αi)P( و (αi)T سهم هـاي تجـاري کالاهـاي تجـاري، اوليـه و خدمات توريستي را در تجارت خارجي کشور i نشان ميدهنـد.
نرخ ارز بازار رسمي (رجوع شود به تصویر صفحه) 1393 مأخذ: بانک مرکزي بر اساس مدل ارائه شده در بخش پيشين و با توجه به وزن هاي محاسـبه شـده بـراي شـرکاي طرف تجاري، نرخ ارز مؤثر واقعي براي اقتصاد ايران در سال هـاي ١٣٩٣-١٣٨٧ بـر اسـاس سـال پايـه ١٣٩٠ (١٠٠=١٣٩٠) محاسبه شده که نتايج آن در جدول ٣، ارائه شده است .