چکیده:
اهل معرفت، تفسیر خاصی از مرگ، حیاتِ پس از مرگ، برپایی قیامت و بهطور کلی معدوم شدن و موجود شدن دارند. ایشان همه موجودات را اسماء و تجلیاتِ کلی یا جزئیِ حق میدانند و معتقدند که گاهی ظهورِ یک اسم در یک موطن، مستلزم خفای اسم دیگری در همان موطن است و موجود شدن و معدوم شدن تعبیر دیگری از همین ظاهر شدن و مخفی شدن اسماء حق سبحانه در یک موطن هستند. مطابق این تفسیر عرفانی از حیات و ممات و بود و نبود، «معاد و قیامت» عبارت است از بازگشت یک اسم یا تجلی از مرتبه ظاهر در عوالم مادون به مرتبه باطن و اصل خود در عوالم بالا. عرفا برای چنین بازگشتی دستکم پنج صورت مختلف معتقدند که برخی برای همه ماسویالله، و برخی مختص به بعضی از انسانها هستند. انواع مزبور عبارتند از: قیامت لحظهبهلحظه، قیامت صغرای آفاقی، قیامت صغرای انفسی، قیامت کبرای آفاقی و قیامت کبرای انفسی. در شریعت، به قیامتهای آفاقی با نام «قیامت» تصریح شده است. به اعتقاد عارفان، سایر اقسام قیامت نیز شواهدی نقلی ـ هرچند نه با نام قیامت و نه بهاندازه قیامتهای آفاقی ـ دارند. در این مقاله، انواع پنجگانه قیامت و مؤیدهای نقلی آنها را بررسی نمودهایم
Mystics have their own particular interpretation of death, life after death, resurrection, and in general coming into being and dying. They consider all beings as the particular or universal manifestations of divine names; they also hold that the appearance of one name in an event demands the disappearance of another in the same event. Thus, they construe coming into being and dying as the appearance and disappearance of divine names in one event. As per such mystical interpretation of life and death or being and none-being, resurrection and afterlife are the return of one name or its manifestation from the stage of lower worlds to their origin in the higher worlds, i.e. the inner reality. Mystics hold at least five forms of such return some of which belong to all other than God and some are specific to only some people. These five are: moment-by-moment resurrection, objective minor resurrection, subjective minor resurrection, objective major resurrection, subjective major resurrection. In Islamic sari’ah, only objective resurrections are explicitly specified as Qiyamah (the Rise). There, Muslim mystics say, are traditional evidence for other kinds of resurrection under other titles than Qiyamah and not as much as objective resurrections, though. This article deals with all five kinds of resurrection and their conclusive evidence.
خلاصه ماشینی:
به هر حال، ما در این مقاله پنج نوع قیامت را که قیصری در مقدمه شرح خود بر فصوص الحکم مطرح کرده، با کمک سایر منابع عرفانی تبیین و تحلیل کرده و میزان سازگاری و انطباق آنها را با آیات و روایات اهل بیت عصمت و طهارت:ـ که میزان عام برای همه مکاشفات و آموزههای عرفانی بهشمار میروند ـ بررسی نمودهایم.
پرسش اصلی ما در این پژوهش آن است که اقسام قیامت در عرفان و شریعت کدامند و چه نسبتی با همدیگر دارند؟ مهمترین پرسشهای فرعی ما هم به این شرح هستند: شریعت مقدس اسلام، چه انواعی برای قیامت برشمرده است؟ مقصود عارفان از انواع پنجگانه قیامت چیست؟ سرانجام اینکه: چه شباهتها و تفاوتهایی بین دیدگاه شریعت و آموزههای عرفان در بحث قیامت وجود دارد؟ انواع قیامت از منظر شریعت در آیات قرآن کریم و احادیث اهل بیت عصمت و طهارت: دستکم دو نوع قیامت با نام «قیامت» دیده میشوند: 1.
اکنون با توجه به مطالب بالا میتوان گفت که از نظر عارفان، ظهور پارهای از اسماء سبب ظهور دنیا میشود و برچیده شدن این اسماء حاکم بر دنیا، زمینه را برای ظهور اسماء حاکم بر قیامت و بهویژه دولت اسم واحد قهار (موسوی خمینی، 1416ق، ص96) آماده میکند: فالآخرة من إقتضاء الإسم القهّار و الواحد و الأحد و الصمد و الفرد و المعيد و الماحي و المميت و غير ذلك، كما أنّ الدنيا من إقتضاء الإسم الظاهر و المبدء و الأوّل و الموجد و غير ذلك (آملی، 1382، ص321؛ همو، 1422ق، ج3، ص293).