چکیده:
یکی از وظایف دانشگاهها، توانمند سازی دانشجویان در عرصههای مختلف از جمله شناخت آینده یا آینده پژوهی است. هدف از نگارش این مقاله، ارزیابی و مرور مطالعات پیشین است که پیرامون آینده پژوهی در آموزش عالی ایران و شاخصهای دانشگاههای سرآمد در آینده و نقش آن در توسعه پایدار شناسائی و ارائه شده است. از آنجاییکه این مقاله مروری ـ روایتی است. جمع آوری اطلاعات به صورت اسنادی بوده و بر اساس بررسی مطالعات قبلی انجام گرفته است. در این بررسی علاوه بر اینکه خلاصهای از مقالات پیشین طرح شده، به تحلیل اجمالی آنها نیز توجه شده است. برای یافتن مستتدات مرتبط با موضوع مقاله مورد نظر، در پایگاههای دادههای گوگل و گوگل اسکولار با استفاده از کلمات کلیدی، آینده پژوهی، نظام آموزش عالی، شاخصهای دانشگاههای سرآمد، توسعه پایدار، همچنین در پایگاه سیویلیکا و نورمگر با استفاده از سرفصلهای موضوع نظام آموزش عالی جستجو شد. مقالات زیادی مورد مطالعه قرار گرفت با اعمال محدودیت در جستجو به لحاظ بازه زمانی (طی ده سال اخیر)، بیش از 15مقاله مرتبط با موضوع تفکیک شد. برای انتخاب مستندات مورد استفاده ابتدا عناوین یافت شده توسط موتور جستجو، از نظر ارتباط موضوعی بررسی شدند در مرحله بعد از نظر ارتباط چکیده با هدف مورد نظر ارزیابی اولیه انجام شد و در ادامه موارد منتخب به طور کامل مطالعه و نهایی شدند. مواردی که ارتباط مفهومی با موضوع نداشتند حذف شده و از مستندات منتخب فیش برداری صورت گرفت. مطالب جمع آوری شده در چهار حیطه، «آینده پژوهی»، «آموزش عالی»، «توسعه پایدار» و «دانشگاه سرآمد» تقسیم بندی، خلاصه و در پایان هم، یافتههای هر یک از پژوهشهای منتخب برای تجزیه و تحلیل نهائی استخراج شدند. در این مقاله، با استفاده از روش مرور و تحلیل برخی از اسناد، آینده پژوهی، شرایط، زمینه، الزامها، دستاوردها و ویژگیهای دانشگاههای سرآمد در آینده به عنوان ابزار تفکر درباره آینده آموزش عالی و نهاد دانشگاه، و یکی از مبانی مهم در امر توسعه پایدار، شناسایی و استخراج شده است. آنچه نهایتا در این مقاله به آن توجه شده، بیان این مطلب است که چون طبیعت آموزش عالی با طبیعت سازمانها و بنگاههای کسب وکار محور (به لحاظ زمینه، بازه زمانی، اجماع، سیستم ارزشی، مشتریان و...) متفاوت است، باید با شناخت این تفاوتها، دانشگاههای مدل سنتی را به گونهای تغییر دهند که در بعد اجتماعی انتظارات جامعه را رهبری نموده و در بعد عملی و علمی نیز دانشمندان با ابداعات و اختراعات خود، مفهوم توسعه را عینیت بخشند و این امر مستلزم برنامه ریزیهای آینده نگر، و سوق دادن برنامه ریزیهای دانشگاه به سمت الگوی آینده اندیشی و آینده پژوهی است چرا که دانشگاههای پیشروی جهان رویکرد آینده پژوهی را در کانون برنامه ریزیهای خود قرار دادهاند.
one of the duties of university is empowerment of students in different fields including future recognition or
future research. The purpose of this article is evaluation and review of
previous studies about future research in higher education of Iran and indicators of excellence in future and its
role in sustainable development. This paper reviews a _ narrative.
Data collection has been documented by documents and is based on the review of previous studies. in this study,
in addition to a brief overview of the previous literatures, we also have a brief overview.
in order to find Documentation related to the subject of the article, it has been studied at Google and Google data
bases using key words, futures studies, higher education system, elite university indexes, sustainable
development, as well as in the Civilica and Noormags base using headlines of the higher education system.
Many articles were studied using limitations in the search for a period of time (over the last ten years), over 15
subjects related to the subject were divided. To select the documents used by the search engine, the items found
by the search engine were reviewed in terms of subject relevance, in the next stage in terms of relevance to the
initial assessment, and in the continuation of the selected items they were thoroughly studied and finalized. Items
that had no conceptual relevance to the subject were omitted and selected from the ((taking fiche)) selected
documents. the literature collected in the four areas, futures studies, “higher education”, “sustainable
development” and “University of Excellence”, the findings of each of the selected researches were extracted for
the final analysis. in this paper, by using the review method and analysis of some documents, futures studies,
circumstances, background, achievements, achievements and characteristics of leading universities in the future
are identified as means of thinking about the future of higher education and university institutes, and one of the
important foundations for sustainable development. What is finally addressed in this paper is that because the
nature of higher education is different from the nature of organizations and business - oriented firms (in terms of
context, time domain, customer value system, customers, etc.), they must change the traditional model
universities in such a way that in the social dimension, scientists must change the community 's expectations and
contribute to their inventions and inventions the concept of development. this requires future planning, and
pushing university planning towards the paradigm of futures and futures studies, as world advance universities
have made the future futures studies in the center of their planning.
خلاصه ماشینی:
در نیم قرن اخیر، با توجه به افزایش نرخ تغییر در جامعه و ظهور عصر دانش و با هدف خلق آینده مطلوب، آینده پژوهی برای افراد، سازمان ها، نهادها و جوامع به یک الزام تبدیل شده است با پیروی از جریان کلی تغییرات در جهان و گسترش موج آینده پژوهی در ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناوری و زیست محیطی، آینده پژوهی در آموزش عالی نیز به عنوان یکی از پیش نیازهای اصلی سیاستگذاری و برنامه ریزی بلندمدت نظام دانشگاهی، ضروری شده است (مهدی، 1392).
این مقاله بر آن است آینده پژوهی در آموزش عالی و روند تغییرات در نظام آموزش عالی برای دستیابی به ویژگیهای دانشگاه سرآمد و نقش آن در توسعه پایدار را، از طریق مطالعاتی که قبلاً صورت گرفته، بررسی کند.
پرسش های مطرح شده در این زمینه عبارتند از: 1- محورهای اصلی آینده پژوهی در نظام آموزش عالی کدام است؟ 2- الزامات کلیدی دانشگاه های سرآمد در آینده و نقش آن در توسعه پایدار کدام است؟ 2- مبانی نظری پژوهش: 1-2 آینده پژوهی: آینده پژوهی مشتمل بر مجموعه تلاش هایی است که با استفاده از تجزیه و تحلیل منابع، الگوها و عوامل تغییر و یا ثبات، به تجسم آینده های بالقوه و برنامه ریزی برای آنها می پردازند.
در این راستا آموزش عالی ضمن شناسایی مولفه های دانشگاه پایدار در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه باید متناسب با بافت نظام کشور و توسعه، کلیه عوامل موثر در بهبود شرایط زیست محیطی، یعنی عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه را مورد تآکید قرار دهد تا بتوانند به عنوان یک دانشگاه یایدار در عرصه جهانی حضوری سبز داشته باشند.