چکیده:
ایران و عثمانی، در قرن نوزدهم میلادی بهطور همزمان، با برنامههای استعماری دولت انگلیس مواجه بودند که بهدنبال گسترش نفوذ و تحکیم موقعیت خود در مقابل رقیبان استعماری مانند روسیه و فرانسه بود و همین امر موجب شد تا اندیشمندان دو جامعه در مورد مناسبات با دولت انگلیس تأمل کنند و راهکارهایی را در این عرصه به دولتمردان خود ارائه دهند. نحوۀ رویکرد این اندیشمندان به سیاستهای انگلستان مسئلهای است که در پژوهش حاضر با مطالعۀ موردیِ اندیشههای میرزا یوسف خان مستشارالدوله از ایران و نامق کمال از عثمانی بررسی تطبیقی خواهد شد. هر دو نفر آنها در نیمۀ دوم قرن نوزدهم به مناسبات با انگلستان توجه کردند؛ بنابراین، در پژوهش حاضر با مطالعۀ تطبیقی اندیشههای آنان، به این پرسش پاسخ داده میشود که دو اندیشمند مورد بحث در مورد مناسبات با دولت انگلستان چه ویژگیهای مشترکی به لحاظ فکری دارند؟ حاصل پژوهش نشان میدهد که مشکلات همسان دو جامعه در عرصۀ بینالمللی بهرغم اختلافهای دو دولت، اندیشمندان آنها را به دیدگاههایی مشترک در مورد انگلستان سوق داده بود.
خلاصه ماشینی:
سياست هاي انگلستان از نگاه انديشمندان ايران و عثماني در نيمۀ دوم قرن نوزدهم ميلادي غلامعلي پاشازاده ١ / چکيده ايران و عثماني، در قرن نوزدهم ميلادي به طور هم زمان ، با برنامـه هـاي اسـتعماري دولـت انگلـيس مواجه بودند که به دنبال گسترش نفوذ و تحکيم موقعيت خود در مقابل رقيبان استعماري مانند روسيه و فرانسه بود و همين امر موجب شد تا انديشمندان دو جامعه در مورد مناسبات بـا دولـت انگلـيس تأمل کنند و راهکارهايي را در اين عرصه بـه دولتمـردان خـود ارائـه دهنـد.
نحـوة رويکـرد ايـن انديشمندان به سياست هاي انگلستان مسئله اي اسـت کـه در پـژوهش حاضـر بـا مطالعـۀ مـوردي انديشه هاي ميرزا يوسف خان مستشارالدوله از ايران و نامق کمال از عثماني بررسي تطبيقـي خواهـد شد.
در اين قرن ، ايـران و عثماني به عنـوان ممالـک مهـم جهـان اسـلام ، عرصـۀ رقابـت قـدرت هـاي اروپـايي بودنـد و دولت هايي مانند انگلستان ، روسيه و فرانسه هرکدام به دنبال اهداف و مطامع خود شـروع بـه گسترش نفوذ در ايران و عثماني کردند.
روسـيه در طـول قـرن نـوزدهم مـيلادي بـه دنبـال عمليکردن اهداف بلندمدت خود و دسترسي به آب هاي گرم بود و اين هـدف بـا تهـاجم بـه قلمرو ايران و عثماني محقق ميگشت ؛ بنابراين ، براي تأمين اهداف خـود در نيمـۀ اول قـرن نوزدهم ميلادي عهدنامه هايي ماننـد گلسـتان و ترکمانچـاي را بـه ايـران تحميـل کـرد و بـا عهدنامۀ "حونکار اسکله سي" امتيازهايي را از عثماني گرفت .