چکیده:
ﮐﺮاﻣﺖ در اﻧﺴﺎن ﻧﻮعی ﮐﻤﺎل ﻧﻔﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ و در اﺻﻞ، ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ روح اﺳﺖ، اﻣﺎ ﺟﺴﻢ ﻧﯿﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺑﺰار و ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار روح از اﯾﻦ ﮐﺮاﻣﺖ ﺑﻬـﺮهﻣﻨـﺪ اﺳـﺖ. اﻧـﺴﺎن از دﯾـﺪﮔﺎه ﻗﺮآن، دو ﻧﻮع ﮐﺮاﻣﺖ ذاﺗﯽ و اﮐﺘﺴﺎﺑﯽ دارد. نوشتار حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به آیات قرآن کریم بااستفاده از منابع تفسیری و روایی، راههای رسیدن به کرامت را بررسی میکند. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که عوامل متعددی در ارتقای کرامت انسانی دخیل است که به دو دسته ایجابی و سلبی تقسیم میشوند. عواملی مانند اطاعت از خدا، تقوای الهی، گسستن از غیر خدا، صداقت، شهامت، آزادگی، دوری از طمع، ایمان و عمل صالح، کردار و گفتار نیک و... که برخی مرتبط با عزتنفس هستند از مصادیق کرامت است.
خلاصه ماشینی:
براي تکريم انسان ، نصابي است که اگر حاصل شود کرامت را به دنبال دارد و انسان را همتاي فرشتگان و سپس برتر از آن ميکند و کسي که سهم و بهره اي از انسانيت نداشته باشد را مانند حيوانات بلکه پست تر از آنان قرارداده و ميفرمايد: »اولئک کالانعام بل هم اضل « )اعراف : ۱۷۹(.
اين کرامت براي همه انسان ها وجود دارد و مادام که آن را با اراده خود ازطريق ارتکاب جنايت و خيانت بر خويشتن و ديگران از خود سلب نکنند شايسته تکريم است .
آيات متعدد ديگري نيز بر کرامت ذاتي انسان دلالت دارند که به اجمال به آنها اشاره ميشود: - علم به اسماء: انسان تنها موجود شايسته شناخت اسماء حسناي الهي است : »و علم آدم الأسماء کلها ثم عرضهم علي الملئکه فقال أنبئوني بأسماء هؤلاء إن کنتم صدقين « )بقره : ۳۱(؛ - خلافت : انسان از نگاه قرآن کريم وجودي جامع دارد که او را شايسته مقام خلافت کرده است : »و إذ قال ربک للملئکه إني جاعل في الأرض خليفه ...
خداوند نيز گرامي ترين انسان ها را در نزد خويش کسي معرفي کرده است که از تقوي ، بيشترين بهره را اندوخته باشد؛ يعني به کارگرفتن تمام نيروهاي مثبت و ارزش هاي متعالي و تلاش کردن در مسير پيراسته سازي روح و جان و جسم از آلودگي ها و آراستگي خويشتن خويش به زيور علم و عمل صالح و ايمان کامل .
راه هاي ارتقاي کرامت اول ( عوامل سلبي الف ( مصداق عباد مکرمون منظور از »عباد مکرمون « فرشتگان هستند که خداوند در قرآن آنها را بندگان مکرم خوانده است .