چکیده:
نام مسجد یادآور بندگی در برابر پروردگار متعال است. مسجد ، جایگاه سجده است و سجده اوج عبادت و بندگی انسان برای خدا: السّجود منتهی العباده من بنی آدم. مسجد نمونه اسلام عهده دار نقشهای مهمّی در عرصه های عبادی، تربیتی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و نظامی است. اسلام به عنوان کاملترین دین و با نظام جهان شمولی که دارد اساس الگو سازی را در بخش های مختلف ارائه کرده است که مهمترین و جامع ترین الگو را در فرهنگ سازی مسجد قرار داده است. یکی از نقش های اصلی و محوری مسجد آن است که زمینه را برای عبادت خالصانه و پر جمعیت فراهم کند تا مومنان در آنجا با پرداختن به نماز و دعا، با خداوند متعال به معنای واقعی کلمه انس بگیرند. هر اندازه مسجد در ایفای این نقش حیاتی موفق و قوی عمل کند، به مسجدی که قرآن و سنت آن را ترسیم نموده، یعنی «مسجد نمونه» نزدیکتر است. ائمه معصومین (علیهم السلام) در سخنان خویش مسجد را آشیانه و پناهگاه مومن بر شمرده اند که انسان در آن جا از اضطراب فاصله گرفته و به آرامش دست می یابد امام صادق (ع) به مسلمانان سفارش می کردند که به هنگام مواجهه با مشکلات دنیوی، به نماز و مسجد پناه ببرند. در اهمیت مسجد همین بس که خداوند میفرماید من کرهی زمین را که خلق کردم، ابتدا مسجدالحرام را برای عبادت قرار دادم. «انّ اوّل بیت وضع للنّاس للّذی ببکّة مبارکا و هدی لّلعالمین» (آل عمران، ۹۶) پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم در بدو ورود به مدینه اولین کاری که انجام دادند، ساختن مسجد بود. در قبا مسجد ساختند، بعد از ورود به مدینه هم مسجد ساختند.
خلاصه ماشینی:
2- رسول خدا (صلى الله عليه وآله) فرمود همه زمين را براى من مسجد و طهور كردند اين حديث هم به بيش از اين دلالت ندارد كه امت اسلام مىتوانند در هر نقطه از زمين نماز بخوانند، به خلاف آنچه از كيش يهود و نصارى مشهور است كه نمازشان تنها بايد در كنيسه و كليسا واقع شود حديث تنها جواز را مىرساند.
یکی از آنها که نظر اکثریت هم میباشد این است که آنها جایگاههایی است که برای نماز و ذکر خدا ساخته شده است و آن کنیسهها و کلیساها و مساجد مسلمانان را شامل میشود، خداوند به مسلمانان به اخلاص و توحید دستور داده است.
صاحب تفسیر مجمع البیان در ذیل این آیه چند قول ذکر کرده است : 1ـ اینکه چون خدای تعالی فرعون را خلق کرد و موسی وارد شهر مصر گردید مأمور شد مساجدی بسازد که در آنها نام خدا برده شود و آن مساجد را رو به قبله یعنی رو به کعبه بنا کند چون قبلهی آنها همان کعبه بود.
اوصاف این بندگان برگزیده و رستگار در قرآن کریم اینگونه بیان شده است: (إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَى أُوْلَئِكَ أَن يَكُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِينَ )(توبه/18) مساجد خدا را تنها كسانى آباد مىكنند كه به خدا و روز بازپسين ايمان آورده و نماز برپا داشته و زكات داده و جز از خدا نترسيدهاند پس اميد است كه اينان از راهيافتگان باشند.
)(توبه/ 108) چون نیت و حسن فاعلی سازندگان آن برای غیر خدا بود، به پیامبر (صلى الله عليه وسلم) دستور داده شد که مسجد را خراب کند و در آن نماز برپا نگردد.