چکیده:
قصّههای عاميانه با پيشينهای ديرينه، حامل نكات ارزندهای هستند. در نتيجه، ضرورت دارد، اين متون از زوايای مختلف مورد پژوهش قرار گیرند. دو تا از اين آثار، قصّۀ حمزهنامه و حسين كردشبستری است كه در زمان صفويان مكتوب شدهاند. در اين متون، ابياتی به كار رفته كه با هم مقايسه شدهاند. روش تحقيق در اين مقاله، توصيفي-تحليلی است. درمقدمه و متن حمزهنامه 120 بيت به كار رفته، كه بسياری از آنها تكرار شدهاند، ولی در متن حسين كرد 40 بيت به كار رفته است. اشعار اين كتب به موضوعات مدحي، اندرزي، اجتماعي، حماسي، عاشقانه، دعايی و توصيفی دستهبندی شدهاند. بعضی از تشابهات اين دو اثر عبارتند از: مذهبی بودن، حماسی بودن، عاميانه بودن و ... اين دو قصّه، تا مدت مديدی به شيوۀ نقالی و شفاهی بيان ميشدند. نويسندۀ هر دو اثر نيز نامعلوم است، نثر هر دو، ساده و عاميانه است، اگرچه در حمزهنامه اندكی نثر متكلّف مشاهده ميشود. تفاوتهای دو اثر: حمزهنامه حجيمتر و دارای واژگان اصيل و كهن فارسی بيشتری است، امّا در قصّۀ حسين كرد واژگان تركی، عاميانهتر و جديدتر به كار رفته، قدمت حمزهنامه نيز بيشتر است. تكرار ابيات در دو كتاب زياد است، ولی ابيات تكراری در حمزهنامه خيلی بيشتر است. بسياری از مطالب حمزهنامه تناسب زمانی ندارند، امّا مطالب تاريخی و جغرافيايی حسين كرد به حقيقت نزديكترند. بعضی از اشعاری كه در اين دو متن به كار رفته از فردوسي، نظامی و ... است. تشابه و تفاوتهای هر دو كتاب با مثال، جدول، آمار و درصد، در ادامه نشان داده شده است.
Folk stories are applied with a long history, carrying valuable points. As a result, it is necessary to study these texts from different angles. Two of these works are the story of Hamzeh nameh and Hossein Kord shabestari, which was written at the time of the pages. In these texts, verses have been used that have been compared with each other. The research method in this article is descriptive-analytical. In the introduction and text of Hamze nameh, 120 verses are used, many of which have been repeated, but in the text of Hossein Kord, 40 verses are used. The poems in these books are divided into themes of praise, admonition, social, epic, romantic, prayer and descriptive. Some of the similarities between these two works are: being religious, being epic, being slang, etc. These two stories have been narrated orally for a long time. The author of both works is also unknown. Differences between the two works: Hamzeh nameh is more voluminous and has more original and ancient Persian words, but in the story of Hossein Kurd, Turkish words are used more slang and newer, Hamzeh nameh is also older. There are many repetitions of verses in two books, but there are many more repetitions in Hamzah nameh. Many of the contents of Hamzah nameh are out of date, but the historical and geographical contents of Hussein Kurd are closer to the truth. Some of the poems used in these two texts are from Ferdowsi, Nezami, etc. The similarities and differences between the two books with examples, tables, statistics and percentages are shown below.
خلاصه ماشینی:
١-٢- پيشينۀ تحقيق در باب ابيات پراکنده و استشهادي در داستان ها و قّصه هاي عاميانه ، مي توان به اثر زير اشاره نمود: ١-٢-١- کتاب «اشعار فارسي پراکنده در متون تا سال ٧٠٠ هجري » جلد ١و٢، از آقاي علي صفري آق قلعه ، مؤلف در اين اثر، به تحقيق و پژوهش در ٢٢٤ متن فارسي چاپ شده در اين دوره تا سال (٧٠٠هـ.
ک : قصّۀ حسين کرد، ١٣٩٧: ٤٠-١٥) ٢-٢- ضرورت و اهميّت تحقيق قّصه ها و داستان هاي عامه به دليل در برداشتن اشعار فارسي در طول مطالب ، قابل تأّمل و بررسي است ، زيرا اين متون شامل ارزش هاي اجتماعي ، اخلاقي ، ادبي ، تاريخي ، آيين و رسوم مفيد و تأثيرگذار هستند که براي همه واضح و روشن است .
(فرهنگ فارسي معين ، ١٣٨٢: (4286 ٢-٣- روش تحقيق در تهيّه و تدوين اين مقاله و به منظور مقايسۀ ابيات دو قّصۀ حمزه نامه و حسين کرد، از روش توصيفي -تحليلي و مطالعات کتابخانه اي استفاده گرديده است .
(فرخي سيستاني ، ١٣٨٤: ٢٠١) در اين مقاله ابيات دو کتاب حمزه نامه و حسين کرد را از نظر موضوع و کارکرد با هم مقايسه کرده و سپس با جدول و آمار و درصد نيز نشان داده شده است .
٢-١٠- اسامي شاعران در قصّۀ حسين کرد در اين اثر، از اشعار شاعران مشهور و بزرگي همچون حکيم فردوسي ، فرخي سيستاني ، حکيم نظامي گنجه اي ، مولوي ، سعدي ، شيخ بهايي ، ابوسعيد ابوالخير، رضي الدين آرتيماني و غيره استفاده شده است ، در حالي که در حمزه نامه نيز از ابيات حکيم فردوسي و نظامي و ابوسعيد ابوالخير و ديگران نيز به کار رفته است .