چکیده:
انسان دارای شئون، مراتب و قوای مختلف است، دست خلقت برای هرکدام از این قوا در نظام آفرینش، کارکرد مشخص و محدودهای خاص تعیین کرده است که در صورت بهکارگیری هماهنگ و اعتدالی، سعادت انسان را تأمین خواهند کرد. قوه خیال از جمله قوای ادراکی انسان و دارای کارکردهای مختلف است. یکی از این کارکردها نقش دوسویه خیال در انعکاس معانی باطنی در صفحه نفس و گذار از طبیعت به ملکوت عالم است. قوه خیال در صورت بهکارگیری صحیح، این کارکرد فطری و آثار و فوائد مترتب بر آن را حفظ خواهد نمود. به نظر میرسد با تغییر سبک زندگی، رشد تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات و توسعه فضاهای مجازی و خیالی، بستر مناسبی برای رشد افراطی خیال و تعدی و خروج از این کارکرد تکوینی و فطری فراهم شده است. در این مقاله به روش تحلیلی ضمن تبیین این کارکرد فطری با دو رویکرد فلسفی و عرفانی، تأثیر فضای جدید بر قوه خیال و انحراف آن را از مسیر کارکردهای الهی و توحیدی، در ساحت متوسط یعنی ترجمه و تصویر واردات قلبی و سطح متعالی یعنی عبور از ظاهر به باطن، بررسی و نشان دادهایم که چگونه سبک زندگی جدید به کارکرد فطری قوه خیال آسیب زده و انسان را از اهداف آفرینش از تعبیه این قوه در نهاد انسان دور کرده است.
Man enjoys different faculties. Functions and boundaries of these faculties in the creation system are determined by the creator and therefore, moderate and coordinated employment of these faculties secures human happiness. The faculty of imagination is among perceptual faculties of Man that have different functions. One of these functions is the bilateral role of imagination in reflecting inner meanings in the soul and transition from nature to the celestial world. If employed correctly, the faculty of imagination preserves its innate function and therefore brings about its associated effects and benefits. It seems that, due to change in lifestyle, growth of technology, communication, and information, and development of virtual and imaginary spaces, the way for excessive growth of imagination is paved and the groundwork for its retreat from its innate function is laid. In this analytical research, in addition to explaining this innate function through philosophical and mystical approaches, the impact of the new atmosphere on faculty of imagination and its deviation from its divine and monotheistic functions, in intermediate level, i.e. interpreting and visualization of inward input and advanced level, i.e. transition from outer aspect to inner aspect, is discussed. It is also shown that how new age lifestyle has damaged the innate function of the faculty of imagination and kept man away from goals of creation.
خلاصه ماشینی:
قوه خيال و تضعيف کارکرد آن در انعکاس معاني باطني و گذار به ملکوت در عصر جديد غلامعلي مقدم چکيده انسان داراي شئون ، مراتب و قواي مختلف است ، دست خلقت براي هرکدام از اين قوا در نظام آفرينش ، کارکرد مشخص و محدوده اي خاص تعيين کرده است که در صورت به کارگيري هماهنگ و اعتدالي، سعادت انسان را تأمين خواهند کرد.
٣. قوه خيال و نقش متوسط آن در انعکاس معاني باطني يکي از کارکردهاي فطري خيال ، انعکاس و اظهار حقايق عقلي، واردات قلبي، الهامات ملکوتي و مکاشفات باطني، در قالب صورت هاي قابل تأويل و تعبير براي انسان است .
در عصر گسترش تکنولوژي و توسعه فضاهاي مجازي، کودکان بيشتر با بازيهاي ذهني و خيالي و مشاهده صحنه هاي تخيلي سرگرم ميشوند و خيال از دوران کودکي با انواع صورت هاي خيالي نامتعارف و دور از واقع که هيچ ما به ازايي در عالم عيني ندارند، تغذيه ميشود؛ بنابراين خزانه خيال در طول زندگي، سرشار از بافته ها و ساخته هاي متخيله است ، حتي در خواب و با مسدود شدن مجاري ادراک حسي، نفس اگرچه به همه مراتب طبيعي، خيالي و عقلي خود مرتبط است ، اما به جهت سيطره قوه خيال بر نفس و انس و الفت بيشتري که با خيال و متخيله پيدا نموده و کثرت تعلق و ارتباط با صور خيالي، فرصت و قابليت رهايي و اشتغال به مراتب عقلي و باطني و ملکوتي را پيدا نميکند؛ لذا التفات خود را بيشتر متوجه خيال ميکند که رشد و توسعه بيشتري در صحنه نفس پيدا کرده اند: «بين آنچه در خواب ظاهر ميشود، با اموري که در بيداري غالب است ، مناسبت وجود دارد» (غزالي، بيتا: ج ١٣: ٤٣).