چکیده:
امامیه به امامت الاهی اهل بیت علیهم السّلام باور دارند؛ این عقیده نظری آنان در میان کتابها و مقالات متعددی انعکاس یافته، اما تاکنون پژوهشی صورت نگرفته است که رفتارهای عملی و باورمندی عینی آنان در عصر حضور را درباره شئون، صفات و دیگر محورهای نظام امامت، در کانون توجه قرار دهد. بر اساس این کاستیها حتی خاورپژوهان یا دگراندیشان مذهبی نیز به این باور رسیدهاند که باورهای شیعه امامیه در دورههای متاخر از عصر حضور شکل گرفته یا تکامل یافته است. اکنون برای شناخت و نشانهیابی این رفتارها و ارزیابی آنها لازم است بررسی تاریخی درباره اندیشههای تجلییافته آنان صورت پذیرد و روشن شود که، آیا شیعیان عصر حضور از اندیشههای بنیادین درباره امامت برخوردار بودهاند؟ در پاسخ به این پرسش بنیادین، این نتیجه حاصل شد که شیعه در همان آغاز شکلگیری، اندیشههای بنیادین در مسئله امامت داشته و در رویدادهای سیاسیاجتماعی زندگیشان تجلی یافته است. این مقاله از روش توصیفی و تحلیل بهره گرفته است.
Imami Shiites believe in the divine leadership of the Ahl al-Bayt (AS). This theoretical belief has been reflected in many books and articles, but so far no research has been done to focus on their practical behaviors and objective beliefs in the Age of Presence about the affairs, attributes and other axes of the Imamate system. Based on these shortcomings, even orientalists and religious dissidents have come to the conclusion that the beliefs of the Imami Shiites have been formed or evolved in the periods after the Age of Presence. In order to identify and recognize these behaviors and evaluate them, it is necessary to conduct a historical study of their manifested ideas and to clarify whether the Shiites of the Age of Presence had fundamental ideas about the Imamate. In answer to this basic question, it was concluded that the Shiites, from the very beginning of their formation, had fundamental ideas on the issue of Imamate, manifested in the political and social events of their lives. This article uses descriptive and analytical methods.
خلاصه ماشینی:
مردم نیز برای رسیدن به سعادت دنیا و آخرت موظفاند از آنان به عنوان امام مفترضالطاعه اطاعت و پیروی کنند (یعقوبی، بیتا: 2/179)، چنانکه حضرت علی علیهالسلام در مناشده با دیگران بر نصب الاهی خویش و وصایت پیامبر بر آن تأکید داشت (کُلینی، 1362: 8/26)؛ و امام حسن مجتبی علیهالسلام هم خطاب به کسانی که وی را به جهت صلح با معاویه ملامت میکردند (خزاز، 1401: 225).
الاهیبودن ابراز محبت به ائمه اطهار علیهمالسلام ، اگرچه در مباحث کلامی شیعه مطرح نبوده، اما هنگام حمایت سیاسی و اعتقادی شیعیان از امام خویش و تأکید آنان در ابراز محبت به امام بر پایه امر الاهی، جزء باورها و اندیشههای بنیادین امامیه به حساب میآمده و آن را پیششرط شیعهبودن خود میدانستند، چنانکه سلمان فارسی در حمایت از رهبری سیاسی و دینی حضرت علی علیهالسلام گفت: «با رسول خدا صلیاللهعلیهوآله بیعت کردیم، مبنی بر اینکه از نصیحت و ارشاد مسلمانان دریغ نورزیم، پیرو و دوستدار علی بن ابیطالب علیهالسلام باشیم» (مظفر، 1379: 42).
Sharh Nahj al-Balaghah, Researched by Mohammad Abolfazl Ibrahim, Qom: Arabic Books Revival House.
Man la Yahzoroh al-Faghih (The One Who Doesn’t Have Access to a Jurist), Researched by Ali Akbar Ghaffari, Qom: Islamic Publications Office, Second Edition.
Kamal al-Din wa Tamam al-Nemah (Completion of the Religion and Perfection of the Grace), Researched by Ali Akbar Ghaffari, Qom Seminary Teachers Association.
Tarikh Tashayyo (History of Shiism), Translated by Seyyed Mohammad Bagher Hojjati, Qom: Publication of Islamic Culture, Fifth Edition.