چکیده:
تبیین موضوع: بافتهای فرسوده به عنوان بخشهایی از شهر که از چرخۀ تکاملی حیات آن جدا گشته و به شکل کانون مشکلات و نارساییها درآمده، دارای ظرفیت ها و قابلیتهای نهان بسیاری هستند که اگر به فعلیت برسند میتوانند در فرایند توسعۀ شهر به عنوان نیروی محرک استفاده شوند. از اینرو هدف این تحقیق سنجش ظرفیتهای فرهنگی – اجتماعی تاثیرگذار بافتهای فرسوده بر توسعۀ درونزا در کلانشهر تبریز میباشد. روش: روش تحقیق در پژوهش حاضر از نظر نوع کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی – تحلیلی میباشد که برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی – میدانی )پیمایشی( استفاده شده است. جامعه ی آماری پژوهش شامل ساکنان بافت فرسوده، مدیران، کارشناسان و نخبگان دانشگاهی آگاه بر مسائل و مشکلات شهری در کلانشهر تبریز است که حجم نمونه بر اساس روش نمونه گیری گلوله برفی 200 نفر برآورد شده است. یافته ها: یافته های تحقیق نشان میدهد هفت مولفه ی اجتماعی– فرهنگی تحقیق، توسعه درونزای بافت فرسوده کلانشهر تبریز را 72 درصد تبیین میکنند که در بین متغیرهای تحقیق بیشترین مولفه تاثیرگذار بر توسعه ی درونزا عبارت است از علاقمندی به ادامه سکونت در بافت، احساس امنیت در بافت، کمک همسایگان در حل مشکلات، شاهد شکل گیری وقایع مختلف در بافت بودن و میزان مشارکت در انتخابات شوراهای شهر که به ترتیب با ارزش 0/936،و /929 ،0/933 ،0/936 0/921 می باشند.نتایج: نتایج نشان می دهد بیشترین تاثیر مولفه های اجتماعی – فرهنگی موجود بر توسعه اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی بافتهای فرسوده به ترتیب با ارزش0/972،/663 ،0/760 ،می باشد.
Objective: The worn out tissues as parts of the city that are separated from the evolutionary cycle of life and become the focal point of the problems and inadequacies have many hidden capacities and capabilities that, if activated, can be used as a driving force in the urban development process. The purpose of this research is to measure the cultural-social capacities of the worn out tissues on endogenous development in Tabriz metropolitan area. Methods: The methodology of the research in the present study is of applied and descriptive-analytical nature. Data collection is done by documentary-field (survey). The statistical population of the study consisted of inhabitants of weary texture, managers, experts and academic elites aware of urban problems in Tabriz metropolis. Results:Findings show that the seven socio-cultural components of the research explain the endogenous development of the worn-out tissue of Tabriz metropolis by 72%. Among the research variables, the most influential components on endogenous development are: interest in continuing to live in the tissue, feeling safe in the tissue, helping neighbors solve problems, witnessing the formation of various events in the tissue and the level of participation in city council elections. The values are 0.936, 0.936, 0.933, 0.929 and 0.921, respectively. Conclusion: The greatest impact of existing socio-cultural components on economic, social, environmental and physical development of worn-out tissues is 0.792, 0.760, 0.663 and 0.553, respectively.
خلاصه ماشینی:
با طراحي مناسب ، توسعه ي درون زا ميتواند نوع جديدي از توسعه با ساختار مختلط سکونتي و ساکناني با سطوح مختلف درآمدي باشد؛ چرا که اين نوع توسعه سعي دارد تا فاصله هاي موجود بين محله هاي شهري را از طريق رعايت عدالت اجتماعي کاهش داده (داداش پور و همکاران ، ١٣٩٣: ٦٤)، به ارتقاي هويت شهري و احياي بافت قديم در شهرها (سعيدي و کاظمي، ١٣٨٩ : ١١٩ - ١١٨) و کاهش نرخ جرم و جنايت ، افزايش حس تعلق اجتماعي، ارتقاي امنيت و حريم خصوصي، ايجاد نواحي جذاب و ويژه کمک نمايد .
صرافي و پارسيپور (١٣٩٣) در تحقيقي با عنوان بررسي ظرفيت توسعه ي درون بافتي در محلات بافت قديمي شهر بجنورد که با روش کمي و توصيفي و تحليلي انجام شده است ، به اين نتيجه رسيده اند که محله ي مورد مطالعه در شهر بجنورد (محلۀ ساربان )، از نظر کالبدي و اجتماعي داراي ظرفيت پذيرش جمعيت جديد و تأمين سرانه ي خدمات استاندارد در قالب توسعه ي درون زا ميباشد، اما از نظر اقتصادي مشکلاتي وجود دارد که ساکنين ، توان نوسازي بافت را نداشته و عملياتي کردن توسعه ي درون زا، مسئله ي ورود مديريت شهري در سرمايه گذاري با بخش خصوصي را ميطلبد.
جدول ١- مؤلفه ها و متغيرهاي ظرفيت هاي فرهنگي – اجتماعي بافت هاي فرسوده در راستاي توسعه ي درون زا (رجوع شود به تصویر صفحه) در اين پژوهش و به منظور تحليل داده ها و آزمون فرضيه ها از معادلات ساختاري مبتني بر واريانس با روش حداقل مربعات جزئي (PLS) استفاده شده است .