چکیده:
یکی از جوامع فعال و زندة تاثیرگذار مذهبی در ایران، مسیحیان ارمنی هستند که شناخت و تعامل سازنده با این گروه میتواند یکی از اولویتهای گفتمان بین ادیانی و بین فرهنگی درونساختاری در ایران قلمداد شود. مباحث اصول دین، یقینا یکی از مقدمترین و ابتداییترین سطوح گفتمانی با این گروه است که در بین آنها خداشناسی از اهمیت و تقدم فوقالعادهای برخوردار است. این مقاله درصدد پرداخت به این مقوله با روش تحلیل محتوای هنری قیاسی بر اساس دیوارنگارههای کلیسای وانک اصفهان است. تقدس و احترام ویژة نگارگری دینی در فضای ارتدکس بههمراه انطباق کدهای هنری با مضامین بافت کتاب مقدس، موجب اعتبار و روایی و پایایی یافتههای تحقیق میگردد. در نهایت مشاهده میشود کدهای هنری، مضامینی چون خدای مهربان، برتر، ناظر، حکیم و حتی واحد و یگانه را بههمراه خصوصیاتی چون جسمانی بودن و انسانی بودن، بهخوبی به مخاطب خود القا میکند. شناسایی و تحلیل احتمالی برخی کدهای مخفی و مبهم هنری، مانند کبوتری در فضای چشمگونة حاضر در تصویر، یکی از یافتههای جدید این تحقیق است که میتواند بهانهای برای تحقیقات بعدی باشد.
Armenian Christians are among the most active and influential religious communities in Iran. Knowing and interacting with this group constructively can be considered as one of the priorities of interfaith and intercultural discourse within Iran. Discussions of the principles of religion are certainly one of the earliest and most basic levels of discourse with this group, among which theology is of the utmost importance and must be given precedence. Using analytical artistic content analysis method and based on murals of Vanak Church in Isfahan, this article seeks to address this issue. The special sanctity and respect of religious painting in Orthodox settings, along with the consistency between artistic codes and the themes of the biblical context, make the research findings valid and reliable. Finally, it can be seen that art codes instill some themes such as being kind, superior, supervising, wise and even one and only, along with characteristics such as incarnation and humanity in the audience's mind. The identification and possible analysis of some hidden and obscure artistic codes, such as a dove in the eye-like space in the image, is one of the new findings of this research that can be an incentive for further research.
خلاصه ماشینی:
با رویکرد هنری و معماری از جمله کارهای صورتگرفته در این مورد میتوان به کارهای خانم پسندی با عنوان معرفی و توصیف شمایل قدّیسین در نگارههای معراجنامة میرحیدر و نقاشیهای مذهبی کلیسای وانک (پسندی، 1394) و خانم وسیعی با عنوان مقایسة رمزشناسی خوشنویسی اسلامی با شمایل نگاری مسیحی (با تأکید بر مسجد امام اصفهان و کلیسای وانک) (وسیعی، 1391) اشاره کرد که تمرکز این تحقیقات بر روی بعد هنری موضوع و بررسی شمایل حضرت مسیح علیهالسلام است و در نتیجه، کمتر به بررسی شمایل خدا و همچنین بررسی ارتباط بحث خداشناسی با کدهای هنری منقوش بر دیوارهای کلیسای وانک پرداختهاند.
با رویکرد الهیاتی در این بخش نیز شاهد تحقیقاتی هستیم که هر کدام بهنوعی با مقالة حاضر نسبت عموم و خصوص منوجه دارند؛ از باب نمونه میتوان به پایاننامة آقای طاهری با عنوان مفاهیم الهیاتی در مسیحیت (طاهری، 1388) و کتاب آقای هوردرن (هوردرن، 1368) با عنوان راهنمای الهیات پروتستان اشاره کرد که با رویکردی فلسفی و تاریخی به بررسی مقولاتی چون خدا، حضرت مسیح و مریم(، بهشت و جهنم و...
با رویکرد تاریخی و فرهنگی مقالاتی از جمله «مسیحیت در ایران» (میردامادی، 1377)، «تاریخ کلیسای قدیم در امپراطوری روم و ایران»(میلر، 1981) و «گزارشی از وضعیت ارامنه در ایران» (نادری، 1382) و «مسیحیت شرقی و تحولات تاریخی» (ویر و بخشنده، 1382) نیز بیشتر با رویکردی تاریخی و فرهنگی به بررسی فضای ارامنه و موضوعات دینی آن پرداختهاند که در اکثر این مقالات هیچ ارادهای برای تطبیق واقعیتهای تاریخی و فرهنگی موجود با بافت دینی کتاب مقدس ملاحظه نمیشود.