چکیده:
هویّت که عامل شناسایی خود در برابر دیگری است، از یکسو نشانگر شباهتهاست و از سوی دیگر نمایانگر تفاوتها. هویّت را میتوان به عنوان یک مفهوم روانشناختی، فرهنگی و نیز جغرافیایی معرّفی کرد که وجهه، ادراک، وظایف و تعاملات فرد با دیگران را پیریزی میکند به طوری که هویّت، ادراک شکلگرفته در افراد از پدیدههای جغرافیایی را تثبیت و تقویت میکند. هدف مقالۀ حاضر آن است که با بررسی تعاریف و ویژگیهای مفهوم هویّت، رابطۀ این مفهوم با شاخصهای اساسی علم جغرافیا و به طور اخص با مفاهیم فضایی ـ سیاسی ارزیابی و مورد مطالعه قرار گیرد. بسته به ماهیت نظری پژوهش، از روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهرهگیری از منابع دست اول و معتبر لاتین و فارسی برای انجام آن استفاده شده است. حال سوال اساسی پژوهش این است که بیشترین تعامل هویّت با کدام مفاهیم فضایی ـ سیاسی است؟ به نظر میرسد که هویّت، مفهومی ذهنی است که نقش مهمی در شکل دادن به تصاویر ذهنی و ادراک انسان از مفاهیم فضایی نظیر مکان، فضا، مقیاس، ملّت، قلمرو و مرز دارد و به عبارتی هویّت با پدیدههای عینیِ جغرافیایی در تعامل مداوم و مستمر است . یافتههای مقاله نشان میدهد که هویّت «مکانی» بخش زیربنایی هویّت افراد و گروهها است که از طریق دیگر مکانها یعنی «فضا»های وابستگی، بستری برای فعالیّتها و رفتارهای انسانی در «مقیاس»های مختلف میباشد. در این بین «مرز»های هویّتی منجمله مقولۀ هویّت ملّی و به تعاقب آن «قلمرو» ملّی مطرح میشود که آنگاه اعمال حاکمیّت، قدرت و نظارت انحصاری بر پهنۀ مشخصی از سرزمینِ باهویّت اعمال میشود. جان کلام آنکه مفهوم ذهنیِ هویّت با مفاهیم عینی و فضایی جغرافیایی سیاسی رابطۀ تنگاتنگ و ارگانیک دارد و دائماً همدیگر را معنا میبخشند و یکدیگر را بازتولید میکنند. فلذا هویّت با مشخص کردن خود و دیگری در ترکیب با مفاهیم فضایی موجب وابستگی و پیوند فرد و گروههای اجتماعی در مقیاسهای فضایی مختلف به قلمروهای جغرافیایی میشود.
Abstract In era of globalization and the influx of communication technologies and extensive human interaction space with the help of cyberspace, identity and belonging are fading concepts that on the one hand and the other in a state of change and evolution. The identity of the agent identifying himself against others, on the one hand indicator of similarities and on the other hand highlights the difference. Identity can be introduced as a sychological-cultural concept, that foundation image, perception, tasks and interaction with others. Rather, a subjective concept that is constantly interacting with objective phenomena. Identity, also, interact with spatial concepts, and give objectivity to concepts and perception formed in the geographical phenomena to stabilize and strengthen. In this paper, we review the definitions and characteristics of identity, the relationship of this concept with key concepts in geography such as place, space, scale, border, state and territory.