چکیده:
نهادینهسازی فرهنگ یعنی تعمیق و تثبیت باورها، ارزشها و رفتارهای مطلوب و موردپسند کارگزاران اصلی ادارۀ جامعه در سطوح متفاوت حاکمیتی. در ادبیات رایج، الگوهای متفاوتی در باب نهادینهسازی مطرح شده است که غالبا برگرفته از رویکردهای معرفتی حاکم بر جوامع غربی است. یکی از وظایف اصلی پژوهشگران فعال در حوزۀ علوم انسانی اسلامی، تبیین نظری و طراحی الگوهای متناسب با مبانی و پیشفرضهای اسلامی است؛ ازاینرو هدف اصلی این تحقیق بررسی «مخاطبشناسی و اصول حاکم بر آن در نهادینهسازی فرهنگ از منظر قرآن» بهعنوان یکی از مولفههای اصلی الگوی موردنظر میباشد. بنابراین یکی از وظایف مهم کارگزاران، نهادینهسازی، شناسایی مخاطبان، طبقهبندی آنها و توجه به این طبقهبندی در جریان نهادینهسازی فرهنگ است. در حقیقت، متناسب با طبقهبندی مخاطبان، نوع برخورد با آنها نیز متفاوت میشود که میتواند در قالب اصول حاکم در برخورد با مخاطبان مورد بررسی قرار گیرد، اگر به تفاوتهای مخاطبان در نهادینهسازی و اصول حاکم در برخورد با آنها توجه نشود، نتایج مورد انتظار محقق نخواهد شد. در این تحقیق، از روش تدبر در قرآن (نقلی وحیانی) با توجه به راهبرد ظاهرشوندۀ دادهبنیاد استفاده شده است. یافتههای این تحقیق نشانگر آن است که «نهادینهسازی از منظر قرآن فرایندی است پیوستارگونه که میتواند مثبت (رو به اعتلا) یا منفی (رو به انحطاط) باشد». متناسب با تعریف مذکور میتوان مخاطبان نهادینهسازی را با استفاده از قرآن کریم در دو دستۀ مخاطبان داخل اسلام و خارج از اسلام طبقهبندی کرد که در برخورد با آنها رعایت برخی اصول راهبردی و کاربردی ضروری میباشد.
Institutionalizing culture means deepening and consolidating the beliefs, values, and desirable behaviors of the main agents of community management at different levels of government. It has been proposed different models of institutionalization in the popular literature, which are often derived from the epistemological approaches that dominate Western societies. One of the main tasks of researchers active in the field of Islamic humanities is theoretical explanation and design of models in accordance with Islamic principles and presuppositions, therefore, the main purpose of this article is to study "audience analysis and its principles in institutionalizing culture from the perspective of the Qur'an" as one of the main components of the model, so, one of the important tasks of institutionalization agents is to identify the audience, classify them and pay attention to this classification during the institutionalization of culture. In fact, the type of dealing with them also varies according to the classification of the audience, which can be examined in the form of governing principles dealing with the audience, the expected results will not be achieved if the differences in the audience in institutionalization and the governing principles in dealing with them are not taken into account. This study has been used the method of contemplation in the Qur'an (revelatory narration) according to the emerging strategy of the foundation data. The findings of this study show that "Institutionalization from the Qur'an's point of view is a continuous process that can be positive (rising) or negative (declining)," In accordance with the above definition, institutionalization audiences can be classified using the Holy Quran into two categories of audiences inside and outside Islam, in dealing with which it is necessary to observe a series of strategic and practical principles.
خلاصه ماشینی:
یکی از وظایف اصلی پژوهشگران فعال در حوزۀ علوم انساني اسلامي، تبيين نظري و طراحي الگوهاي متناسب با مبانی و پیشفرضهای اسلامی است؛ ازاینرو هدف اصلی این تحقیق بررسی «مخاطبشناسي و اصول حاكم بر آن در نهادينهسازي فرهنگ از منظر قرآن» بهعنوان يكي از مؤلفههای اصلي الگوي موردنظر ميباشد.
نتیجۀ حاصل از بررسی آیات دربارۀ ماهيت نهادینهسازی (وثوقيراد و همكاران، 1397الف)، بیانگر این مطلب است كه نهادینهسازی از منظر قرآن، همانگونه كه در نمودار (1) قابل مشاهده است، بهصورت يك پیوستار قابل تبيين است كه در اين پيوستار همواره برای نهادینهسازی ارزشها باید به نقطۀ مقابل آن، يعني چگونگی عملکرد رقبا و دشمنان برای نهادینهسازی ضدارزشها، توجه شود؛ بهعبارت دیگر، نمیتوان بدون توجه به عملکرد جبهۀ مقابل، فرایند تثبیت ارزشها را طي نمود.
این امر ناشی از ویژگیهای مشترکی است که انسانها فارغ از اعتقاداتشان دارای آنها هستند؛ ویژگیهایی كه در سرشت انسانها به ودیعه گذاشته شدهاند، البته ذکر این نکته خارج از لطف نیست که ویژگیهای مشترک فراوانی بین انسانها وجود دارد که از قرآن قابل استفادهاند؛ ولي موضوع بحث این نوشتار نیستند و فقط به ویژگیهایی اشاره میشود که در فرایند نهادینهسازی ارزشها نقش محوری دارند و میتوان بر مبنای این ویژگیهای مشترک كه در انسان به ودیعه گذاشته شدهاند، در راستای دعوت و ایجاد انگیزش در او برای پذیرش این ارزشها تلاش كرد.
اصول حاكم در برخورد با مخاطبانِ نهادينهسازي بعد از شناسايي و تقسيمبندي مخاطبان از منظر قرآن، سازوکارها و روشهاي نهادینهسازی با توجه به تقسيمبندي مخاطبان، مبحث مهم دیگری است که باید به آن پرداخته شود.
O, 1961, American social institutions: a sociological analysis, Allyn and Bacon.