چکیده:
درونمایۀ وصف یکی از فنون برجستۀ شعری است که شاعران زیادی در آن طبعآزمایی کردهاند. خصوصیات شخصیتی چون نازکخیالی، احساس لطیف، عاطفۀ سرشار و لطافت روح، ابنخفاجه را دلبستۀ طبیعت ساخته و توصیف آن را به درونمایهای پُربسامد در شعر ایشان بدل کرده و شاعر از وصف طبیعت بهعنوان تکنیکی ادبی در جهت نقل افکار، احساسات و عواطف در دیگر اغراض شعری کمک گرفته و انسانانگاری را بنیان سرایش اشعار خود قرار داده تا از این رهگذر، بر تازگی و طراوت اشعار وصفیاش بیفزاید. این پژوهش با تکیه بر شیوۀ وصفی تحلیلی در تلاش است وصف طبیعت را نه بهعنوان یک غرض سنتی شعر، بلکه بهعنوان بُنمایۀ دیگر اغراض سنتی شعر ابنخفاجه بررسی نموده و به این سؤال پاسخ دهد که مهمترین اغراض شعری که ابنخفاجه در آن وصف طبیعت را بهعنوان بنمایه بهکار برده کدام است؟ نتایج این پژوهش نشان میدهد که شاعر در اغراض مدح، غزل، رثاء، و فخر و حماسه، به شکلی انبوه و پربسامد از بنمایه وصف طبیعت استفاده میکند. همچنین اهتمام به امور جزئی تصاویر شعری، برقراری انسجام میان موسیقی و محتوای ایماژها و ایجاد هماهنگی داخلی میان آنها، بهکارگیری حُسن مطالع زیبای طبیعی و توجه به رنگارنگی تصاویر از خصوصیات بارز ایماژهای شعر ابنخفاجه در این اوصاف است که غنا و زیبایی بنمایۀ وصف طبیعت او را دو چندان کرده و شعر او را به دایرةالمعارفی از واژگان طبیعی بدل ساخته است که روح و جسم طبیعت، در سراسر اشعار و واژگان شعریاش خودنمایی میکند.
Description" is one of the prominent poetic techniques, which many poets have employed in their poetry. Characterozed by personality traits such as having a keen power of imagination, deep sentiments, rich emotions and a gentle spirit, Ibn Khafajah was attracted to nature, and as a result, description of nature is a much frequent theme in his poetry. This paper relies on the descriptive-anayltical methodology in an attempt to examine ‘description of nature’ not only as a traditional theme, but also as a motif for other traditional themes in the poetry of Ibn Khafaja. The results of this study show that description of nature is a literary technique that has helped the poet to convey thoughts, feelings and emotions. He has used the literary device of personification as the basis of his poetry and, in this way, has created vibrant and dynamic descriptions. Attention to details, the harmony between the poem, images and their intrinsic cohesion, writing engaging opening lines to arrest the attention of the reader, and attenton to colors are the prominent features that characterize Ibn Khafaja's poetic imagery, all of which add to the richness and beauty of his descriptions. His poetry is a valuable work that boasts of vocabulary on nature and this can been clearly seen in his poems, words, and descriptions of nature.
خلاصه ماشینی:
«الدلالات النفسيه في شعر الطبيعه الصامته لدي ابن خفاجـه الأندلسـي »، (خالـد عبدالکاظم عذاري ، و غفران کريم عوده، مجلۀ أبحاث البصره للعلوم الإنسانيه ، ش١، ج٤٣، ٢٠١٨)، دلالت هاي روحي و روانـي طبيعـت صـامت و نمادهـاي روحـي روانـي شاعر را در دو بخش مثبت و منفي بررسي کرده و به اين نتيجه رسيده است که بخش مثبت آن شامل زندگي نخستين در مرحله جواني و ايام بهجت و سرور شاعر، بـه دور از مشکلاتي است که در جامعه رخ مي دهد که در اين مرحله شاعر طبيعت زيبا را با همه شادي هايش به تصوير ميکشد و جنبه منفي آن اکثرا شـامل دوره پيـري او مي شـود و مشکلاتي که از حيـث از دسـت دادن هـا، غم هـا و دردهـاي روحـي روانـي و زمـاني و مکاني که باعث شکل گيري نوستالژي ها، اشتياق ها و خاطرات در او شده است .
«مبني قصيده وصف الطبيعـه فـي شـعر ابن خفاجـه الأندلسـي دراسـه تحليليـه »، (خالده لفته باقر، مجلـۀ آداب البصـره ، ش٧٧، ٢٠١٦)، سـاختار فنـي قصـايد وصـف طبيعت را در شعر ابن خفاجه بررسي و تحليل کرده و بـه ايـن نتيجـه رسـيده اسـت کـه ايشان از بزرگترين شاعران اندلس در اين زمينه است .
«الملابس في شعر ابن خفاجه الأندلسي دراسه أدبيه نقديه »، (علي محمد حسـين الخالدي ، مجله معين دانشگاه عراقي الکفيل ، ش٤، ٢٠١٥)، واژگان مختلف دال بـر لباس و پوشاک را در شعر ابن خفاجـه ، بـه عنوان يـک ارزش معنـوي در حيـات بشـري بررسي کرده و به اين نتيجه رسيده است که شاعر از پديدههاي معروف طبيعـي مثـل : شب و روز و ابر و باران و ماه و سـتاره و درختـان و امثـال آن، بـه عنوان عناصـر لبـاس شعري اش کمک گرفته است .