چکیده:
نکاح به عنوان یکی از پایههای اساسی نظام خانواده جایگاه مهمی در احکام و آموزههای اسلامی دارد. در همین راستا نکاح صغیره یکی از ابعاد متفاوت عقد نکاح است که موافقان و مخالفان زیادی دارد و در حوزه فقه خانواده به عنوان یک موضوع تخصصی با عنوان کودک همسری بحث میشود. نکاح صغیره از جنبههای مختلف جنسی، جسمی، فردی و اجتماعی مورد بررسی قرار میگیرد و در این پژوهش سعی بر این شده است تا از جنبهی فقهی به طرح این مساله پرداخته شود. هدف مقاله حاضر بررسی موضوع «کودک همسری» در «قرآن» با تمرکز بر مبانی فقهی آن در جهت تحلیل حکم تجویز تزویج کودکان به واسطهی ادلهی قرآنی است. از این رو تحلیل فقهی حاضر نشان دهندهی آن است که اغلب مستندات قرآنی کودک همسری را جایز نمیدانند و آموزههای قرآنی و فقهی با ازدواج کودکان در این مقطع سنی سازگاری ندارد. بنابراین نگاه قرآن با توجه به احکام اولیه اسلام به مساله کودک همسری مثبت ارزیابی نمیشود و لذا راه را برای رفع تعارضات و دوگانگی دیدگاه عرف و شرع برطرف خواهد کرد.
خلاصه ماشینی:
تحلیل آیات قرآنی مربوط به تزویج کودکان در مورد کودکهمسری دیدگاههای مختلفی وجود دارد و یکی از این دیدگاهها جواز ازدواج كودكان در اسلام است، البته منظور این عدّه از جواز به معنای جواز اعمال زناشویی نبوده و نزدیكی شوهر با همسرش كه به سن بلوغ نرسیده شرعاً ممنوع است تا از آسیب رسیدن به دختر جلوگیری شود؛ بر اساس نظر مشهور فقها در صورت رعایت نشدن این حكم، مجازاتهای سختی مانند حرام شدن دائمی همسر و لزوم پرداخت هزینه زندگی او تا آخر عمر برای خاطی در نظر گرفته شده است كه خود نشانه اهتمام اسلام به حفاظت از كودكان خردسال در برابر خطرات محتمل است.
نقد تمسک به آیه برخی معتقدند اثبات حکم کودکهمسری از آیهی فوق به تبع کلمه «لم یحضن» قابلیت استدلال نیست، خصوصا فقهای اهل سنت نظرشان از آیهی فوق صحیح و کامل نیست و برخلاف اصول مسلّم فقهی است، زیرا آیه شریفه درباره زنانی است که اگرچه در سن عادت ماهانه قرار دارند اما به علتی همانند بیماری، عادت ماهانه نمیشوند و لذا این آیه به عده دختران صغیر اشاره نمیکند.
به نظر میرسد استدلال فقهایی که عده را برای صغیره طبق این آیه میخواهند اثبات کنند ناتمام است، زیرا همه فقها اتفاق دارند اگر زناشویی صورت نگیرد، عده لازم نیست و بلکه صریح قرآن بر این مطلب دلالت دارد: «یَا أَیُّهَا الَّذینَ آمنوا اِذا نَکَحْتُمُ الْمُؤْمِناتِ ثُمَّ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ اَنْ تَمسُّوهُنَّ فَمالَکُمْ عَلَیْهِنَّ مِنْ عِدَّةٍ تَعْتَدُّونَها» و همچنین این مسأله نیز مورد اتفاق است که قبل از بلوغ دختر، دخول جایز نیست.