چکیده:
امامشناسی یکی از مهمترین موضوعات شیعیان و از مسائل حائز اهمیت جامعۀ شیعه به شمار میآید. امامان شیعه نقش شاخص و پر رنگ و بیبدیلی در حوادث و جریان های دینی و سیاسی جامعه اسلامی در طول تاریخ اسلام داشته اند. شناخت جایگاه امامان شیعه در جوامع مسلمان در اعصار مختلف و ابعاد فردی، اجتماعی، سیاسی و شخصیت آن حضرات در قرون مختلف به گفتمانهای اجتماعی و سیاسی گوناگونی منجر شده است. بر این اساس شناخت و تبیین منابعی که بتواند راهگشای کسب معرفتی از زندگی و سیره و سنت ائمه (ع) گردد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و می تواند به عنوان چراغی فروزان، فرا راه باورمندان سیره و سنت ائمۀ اطهار(ع) قرار گیرد. این رهیافت نخست به نسبت دین و سیاست میپردازد و در گام بعدی نوع حکومت و ساختار آن در جوامع مسلمان به خصوص شیعیان را روشن می کند. این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای و به شیوۀ توصیفی تحلیلی به دنبال شناخت و تبیین منابع زندگانی امام رضا (ع) است. نتیجۀ این پژوهش بیانگر آن است که سیره و زندگانی امام رضا (ع) در منابع مختلف شامل: کتب تاریخی عمومی، کتب حدیث، اشعار عربی و فارسی، کتب ادعیه، کتب جغرافیایی، سفرنامه ها و تحقیقات جدید انعکاس یافته است.
Imamology is one of the most important issues of Shiites and one of the most important issues of Shiite society. Shiite Imams have played a significant and very important and irreplaceable role in the religious and political events and issues of the Islamic society throughout the history of Islam. Recognition of the position of Shiite Imams in Muslim societies in different eras and the personal, social, political dimensions and personality of those Imams in different centuries has led to various social and political discourses. Accordingly, recognizing and explaining the sources that can pave the way for acquiring knowledge of the life and manners and traditions of the Imams (as) is of great importance, and it can be a shining light for the believers of the tradition of the pure Imams (as). This approach first deals with the relationship between religion and politics, and in the next step clarifies the type of government and its structure in Muslim societies, especially Shiites. This study seeks to identify and explain the life sources of Imam Rida (as) using the library method and descriptive-analytical method. The result of this research indicates that the life of Imam Rida (as) has been reflected in various sources including: general history books, books of hadith, Arabic and Persian poems, prayer books, geographical books, travelogues and new researches.
خلاصه ماشینی:
عيـون الاخبـار الرضـا، مشـتمل بـر ٦۹ بـاب اسـت کـه نظـم خاصـي نـدارد و مي تـوان کليـت کتــاب را بــر اســاس محتــوا در ســه بخــش شــامل : اول : مباحثــات علمــي امــام (علیه السلام) ؛ جايــگاه علمــي امــام (علیه السلام) ، مناظره هــاي امــام (علیه السلام) بــا نماينــدگان اقليت هــاي مذهبــي ، مناظــره بــا علمــاي مســلمان در مــرو، پاســخ بــه ســؤالات مأمــون ، رســاله ذهبيــه امــام (علیه السلام) و رســاله فقــه امـام (علیه السلام) ، دوم : دينـي و مذهبـي ؛ نظـرات امـام دربـاره توحيـد، نصـوص امامـت ، تبيين شـرايط و جايـگاه امامـت ، عتـرت ، زندگانـي پيامبـر (علیه السلام) ، برخـورد امـام (علیه السلام) بـا جريـان واقفيـه ، برخـورد امــام (علیه السلام) بــا جريــان غــلات و مفوضــه و ســوم : حيــات فکــري و سياســي امــام (علیه السلام) : ولادت ، کنيـه ، القـاب ، جايـگاه مـادر حضـرت ، علـت ملقـب شـدن حضـرت بـه رضـا، مناقـب اخلاقـي ، هجــرت بــه مــرو، رويدادهــاي مســير هجــرت ، ولايت عهــدي ، مواجهــه حضــرت بــا مأمــون و فضـل بـن سـهل ، جريـان شـهادت امـام (علیه السلام) ، غسـل و کفن ودفـن حضـرت ، حضـور امـام جـواد (علیه السلام) در طـوس ، زيارت نامـه حضـرت ، مرثيه هـاي سـروده شـده بـراي امـام (علیه السلام) ، کرامـات مقبـره امــام (علیه السلام) و زيارت نامــه امــام (علیه السلام) اســت .
شــيخ صــدوق از علمــاي بــزرگ تشــيع اســت و همان طــور کــه در مقدمــه کتــاب بيــان کــرده ، کتـاب را در مـدح و سـتايش امـام رضـا (علیه السلام) نوشـته اسـت ، به رغـم ايـن مـوارد، نگارنـده روايـات را بـه صـورت کامـل ذکـر کـرده کـه در بعضـي مـوارد در تضـاد بـا اعتقـادات وي اسـت .