چکیده:
براساس آمار بانک جهانی، ایران آخرین شریک تجاری پنج کشور آسیای میانه است. همچنین، در میان استانهای کشور، خراسان رضوی بیشترین سهم صادرات را به آسیای میانه داشته که در سالهای اخیر بهشدت کاهش یافته است. بنابراین توسعه دیپلماسی اقتصادی کشور بهویژه خراسان رضوی با آسیای میانه اهمیت انکارناپذیری برای توسعه صادرات غیرنفتی و کاهش آثار تحریمهای اقتصادی دارد که در این مقاله به بررسی این مهم پرداخته شد. ازاینرو براساس روش نمونهگیری گلوله برفی، نمونه آماری تعیین و پرسشنامهها بین خبرگان اتاق بازرگانی خراسان رضوی و نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال شرق کشور توزیع شد (25n=). برای تجزیهوتحلیل دادهها نیز از ماتریس سوآت استفاده شد. نتایج نشان داد قطب تولید مواد غذایی مهمترین نقطه قوت، کیفیت پایین کالاهای صادراتی، مهمترین نقطه ضعف، منابع آبی فراوان برخی از کشورهای آسیای میانه، مهمترین فرصت و نوسانات قوانین تجاری کشورهای آسیای میانه، مهمترین چالش توسعه دیپلماسی خراسان رضوی با آسیای میانهاند. درنهایت، با توجه به اینکه خراسان رضوی قطب تولید مواد غذایی بوده و بیشترین تراز منفی منابع آبی را در بین استانهای کشور دارد و ازطرفدیگر، آسیای میانه از بازار بالقوهای بالغ بر 73 میلیون نفر برخوردار بوده، سهم بالایی از مساحت آن به اراضی کشاورزی اختصاص داشته و برخی از کشورهای آن از وفور منابع آبی برخوردارند، توسعه دیپلماسی اقتصادی خراسان رضوی با منطقه مذکور بهویژه در قالب صادرات مواد غذایی و کشت فراسرزمینی محصولات کشاورزی با نیاز آبی بالا پیشنهاد شد.
Observations indicate that Iran is the latest commercial partner of five central Asia countries (CA). Also, Khorasan Razavi province (KRP) has the most share Iranian export to CA among other provinces, while this share recently has been reduced severely. Therefore, developing the economic diplomacy of Iran and, especially, KRP with CA has undeniable importance to non-oil export increase and reducing the effects of economic sanctions which has been studied in this research. For this purpose, statistical sample has been determined using snowball method and questionnaires distributed between experts of KRP chamber of commerce and Iran foreign affairs representative in northeast (n=25). SWOT matrix was applied to analyze data. Results indicated that, being the hub of foodstuffs production, having professional exporters and nearby CA, are main strengths, low quality of exported goods, marketing weaknesses and exporters negative competition are main weaknesses; plenty of water resources in some CA, cultural communions and CA inaccessibility to international waters are main opportunities; fluctuations of trade laws in CA, existence of powerful rivals and problems of foreign exchange transfer are main challenges of developing the economic diplomacy of KRP with CA. Finally, notice to being hub of foodstuffs production and having most negative water balance among other provinces and notice to potential market of CA equal to 73 million peoples, having high share of agricultural lands to total square and plenty of water resources between CA, developing the economic diplomacy of KRP with CA through foodstuffs export and abroad cultivation of agricultural products with high water requirements were suggested.
خلاصه ماشینی:
درنهايـت ، بـا توجـه بـه اينکه خراسان رضوي قطب توليد مواد غذايي بـوده و بيشـترين تـراز منفـي منـابع آبـي را در بـين استان هاي کشور دارد و ازطرف ديگر، آسياي ميانه از بازار بالقوه اي بالغ بر ٧٣ ميليون نفـر برخـوردار بوده ، سهم بالايي از مساحت آن به اراضي کشاورزي اختصاص داشته و برخي از کشـورهاي آن از وفور منابع آبي برخوردارند، توسعه ديپلماسي اقتصادي خراسان رضوي با منطقه مذکور بـه ويـژه در قالب صادرات مواد غذايي و کشت فراسرزميني محصولات کشاورزي با نياز آبي بالا پيشنهاد شد.
عمده ترين شرکايتجاريکشورهايآسيايميانه (رجوع شود به تصویر صفحه) يافته هاي فوق نشان ميدهد براي پنج کشور آسياي ميانه ، ايران آخرين شريک تجاري محسوب ميشود که اين مسئله بيانگر لزوم توجه بيش ازپيش به توسعه ديپلماسي اقتصادي کشور با آسياي ميانه است .
ازطرف ديگر، در اين تحقيق با استفاده از نظرهاي خبرگان ابعاد ماتريس سوات (نقاط ضعف ، نقاط قوت ، فرصت ها و چالش هاي) توسعه ديپلماسي اقتصادي خراسان رضوي با کشورهاي آسياي ميانه مشخص شد.
يافته هاي فوق نشان ميدهد در ميان نقاط قوت توسعه ديپلماسي اقتصادي خراسان رضوي با کشورهاي آسياي ميانه ، به ترتيب : ١.
"Strategic Review of Economic Diplomacy of the Islamic Republic of Iran Case Study: Eleventh and Twelfth Governments", International Relations Research Quarterly, 7(24), (in Perisian).