چکیده:
ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم ﭘﺲ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم، ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮد ﻋﺎﻟﯽ ﺑﺮای اداره اﻣﻮر ﺟﺎﻣﻌﻪی اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮد. ﺑﺠﺰ ﺣﻀﺮت رﺳﻮل ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و ﺳﻠﻢ، ﻫﯿﭻ ﮐﺲ از ﻧﻈﺮ ﻓﻀﯿﻠﺖ، ﺗﻘﻮا، ﺑﯿﻨﺶ ﻓﻘﻬﯽ، ﻗﻀﺎﯾﯽ، ﺟﻬﺎد و ﮐﻮﺷﺶ در راه ﺧﺪا و ﺳﺎﯾﺮ ﺻﻔﺎت ﻋﺎﻟﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪی ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم ﻧﻤﯽ رﺳﯿﺪ. ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻫﻤﯿﻦ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽﻫﺎ، آن ﺣﻀﺮت ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺧﺪا و ﺗﻮﺳﻂ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻫﺒﺮ آﯾﻨﺪه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ، اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از درﮔﺬﺷﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ، ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم، زﻣﺎم اﻣﻮر را در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ و رﻫﺒﺮی ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ را اداﻣﻪ دﻫﺪ. اﻣﺎ ﻋﻤﻼ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺸﺪ و ﺧﻮاص ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ درﺧﺸﺎن ﻋﺼﺮ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم، دﭼﺎر اﻧﺤﺮاف ﮔﺮدﯾﺪه و ﻣﻘﺎﺑﻞ وﻟﯽ اﷲ اﯾﺴﺘﺎدﻧﺪ. ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﮑﺘﻮب، اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻫﻤﭽﻮن؛ رو ﺑﻪ ﺿﻌﻒ ﻧﻬﺎدن و ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻓﺘﺎدن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﻈﺎﻣﯽ و راﺣﺖ ﻃﻠﺒﯽ ﺧﻮاص، ﺳﺒﺐ اﻧﺤﺮاﻓﺸﺎن ﮔﺮدﯾﺪ.
خلاصه ماشینی:
به دليل همين شايستگيها، آن حضرت بارها به دستور خدا و توسط پيامبر اسلام به عنوان رهبر آينده مسلمانان معرفي شده بود بنابراين از اين نظر، انتظار ميرفت که پس از درگذشت پيامبر، بلافاصله علي عليه السلام ، زمام امور را در دست گرفته و رهبري مسلمين را ادامه دهد.
پس از درگذشت پيامبر اسلام ، به رغم تأکيدات ايشان در غدير خم مبني بر جانشيني حضرت علي عليه السلام ، جماعتي از انصار با حضور نخبگاني از قريش به نام ابوبکر و عمر در سقيفه بني ساعده گردهم آمدند تا مسئله جانشيني پيامبر را در ميان خود حل کنند، اين در حالي بود که علي عليه السلام و زبير و طلحه در خانه حضرت فاطمه سلام الله عليها حضور داشتند(ابن هشام ، ٢،٥٦٥).
روايات دلالت دارند بر اينکه پس از کشته شدن عثمان ، قريب به اتفاق مردم و از جمله زبير و طلحه با علي عليه السلام بيعت کردند و اکثر منابع اوليه تصريح مي کنند که در بيعت آنان اجباري در کار نبوده است (يعقوبي،همان ،٢، ١٧٨).
٣. آسيب هايي که خواص عصرحضرت علي عليه السلام را به انحراف کشاند جاي سوال و شگفتي اين است که ياران منتظر ولي خدا، با سابقه درخشان در اسلام و جهاد و بندگي، به کدام دليل از مسير ولي زمان به انحراف رفتند و بر روي امام خود شمشير کشيدند؟ بعضي از اين موارد مانند حب دنيا، قدرت طلبي و امتياز طبقاتي در ذيل آمده است ؛ تا با تآمل و دقت در اين آسيب هاي احتمالي، از ادامه مسير انتظار حضرت حجت جا نمانيم و از تکرار قسمت هاي دردناک تاريخ پيشگيري کنيم .