چکیده:
این مقاله تصویری کلی از تئوری رؤیاها ارائه نموده و آن را از منظر فلسفه سیاسی اسلامی ارزیابی کرده و با دیدگاه فلسفه سیاسی اسلامی مقایسه میکند. مدعای مقاله آن است که تئوری رؤیاها خارج از سنت فلسفه سیاسی اسلامی است. تئوری رؤیاها در صدد است از نظر خود؛ با ارائه تحلیلی از موضوع وحی، مشکل احکام قرآن ـ که آنها را با دنیای جدید متعارض میبیند ـ را حل کند. اما نمیتواند تحلیلی از چگونگی احکام و منطق قانونگذاری در اسلام ارائه نماید. در نتیجه در حل مشکلی که در پاسخ به آن پدید آمده، ناتوان است. روش این مقاله، تحلیلی و مقایسهای است و به مقایسه تئوری رؤیاها با سنت فلسفه سیاسی اسلامی میپردازد. نتیجه مقاله نیز بیانگر آن است که تئوری رؤیاها خارج از سنت فلسفه سیاسی اسلامی است و این تئوری در نیل به هدف خود موفق نبوده است. فلسفه سیاسی اسلامی بهنوبه خود به موضوع وحی پرداخته و تحلیل قابل قبولتری از موضوع وحی ارائه کرده است. به علاوه فلسفه سیاسی اسلامی توانسته است تحلیلی از چگونگی و فلسفه احکام شرع ارائه کند که دچار تعارض درونی نیست و به حل مشکلات سیاسی اجتماعی یاری میرساند.
This article provides an overview of the theory of dreams and evaluates it from the perspective of Islamic political philosophy and compares it with the perspective of Islamic political philosophy. The article claims that the theory of dreams is outside the tradition of Islamic political philosophy. The theory of dreams seeks to provide an analysis of the subject of revelation; It solves the problem of the rules of the Qur'an, which it sees as conflicting with the new world, but it cannot provide an analysis of how the rules and logic of legislation in Islam. As a result, it is incapable of solving the problem that has arisen in response to it. The method of this article is analytical and comparative and compares the theory of dreams with the tradition of Islamic political philosophy. The results of the article are: First, the theory of dreams is outside the tradition of Islamic political philosophy; Second, this theory has not succeeded in achieving its goal; Thirdly, on the other hand, Islamic political philosophy has dealt with the subject of revelation and has provided a more acceptable analysis than the subject of revelation. Socio-political helps.
خلاصه ماشینی:
بدین ترتیب، بنا بر نظم و ترتیب کتاب مبادی آراء اهل المدینة الفاضلة ـ که از منابع اصلی فلسفه سیاسی اسلامی است ـ میتوان گفت که وحی و پیامبری در قلب فلسفه سیاسی اسلامی قرار دارد و دیگر مباحث فلسفه سیاسی یا مقدمه برای آن هستند و یا استنتاج از آن.
و) در تئوری رؤیاها که بعد از آن با ایده «طوطی و زنبور» جمع میشود (همان، ص228)، گفته میشود که قرآن بیان رؤیاهای پیامبر است که با کلام پیامبر صورت زبانی به خود میگیرد (همان).
سروش گاهی مباحث خود را به همه اشکال وحی توسعه میدهد و گاهی آن را به قرآن اختصاص میدهد و گاهی هم سخن از این دارد که دستکم "بخشی از قرآن و وحی"، رؤیا و رؤیایی است (همان، ص213).
پاسخ این چالش میتواند این باشد: چنین است و پیامبر تنها در مواردی که مربوط به هدایت انسانهاست صلاحیت بیان حقایق دارد و در موارد دیگر، سخنان وی یا بیان وحی الهی از سوی او قابل استناد و اعتماد نیست (همان، ص411).
نسبت تئوری رؤیا با فقه سروش بر پایه روایتی گمان میکند که در قرآن از پرسش فقهی منع شده است (همان، ص174- 178).
ازاینرو سروش با بیان اینکه این احکام فقهی در زمره خوابهای سطحی است و نصیب نازله وحی یا نبوت است، تلاش میکند تا کلّ زبان قرآن و خود قرآن را همچنان رؤیایی نگهدارد (همان، ص379ـ381).
سروش معتقد است که بر پایه تئوری او، از این پس باید درپی تعبیر آیات ـ که روایت رؤیا هستند ـ بود و نه تفسیر آنها (همان، ص103ـ 104).