چکیده:
کیفیت نیروی انسانی، از جمله عوامل مؤثر بر تخریب محیط زیست میباشد. برپایه بررسیهای انجام شده، آلودگی هوا تحتتأثیر مقادیر دوره قبل از خود است و برای بررسی آن، باید از مدل پویا استفاده شود. بر این اساس در مطالعه حاضر، با استفاده از روش GMM در سریهای زمانی، اثر سرمایه انسانی بر آلودگی هوای ایران را طی دوره زمانی 1398-1360 مورد ارزیابی قرار میگیرد. سرمایه انسانی، متغیری پنهان در اقتصاد بوده و معمولاً پراکسیهای جایگزین بهجای آن استفاده میشود. در مقاله حاضر، ابتدا مانند اغلب مطالعات قبلی، مدل تحقیق با استفاده از پراکسی متوسط سالهای تحصیل (به عنوان شاخص سرمایه انسانی) تخمین زده شد که نتایج، حاکی از عدم معنیداری آماری و ناسازگاری تئوریک ضرایب برآوردی میباشد. بر اساس مبانی نظری، استدلال میشود که شاخص سرمایه انسانی، علاوهبر جنبه آموزش، تحتتأثیر جنبههای دیگر مانند مهارت و بهداشت نیز قرار دارد. بنابراین در این مقاله، با استفاده از منطق فازی، شاخصی برای سرمایه انسانی در اقتصاد ایران ساخته شده که سه جنبه اصلی (آموزش، مهارت و سلامت) سرمایه انسانی را در نظر بگیرد. نتایج تخمین مدل آلودگی هوا با استفاده از شاخص برآوردی سرمایه انسانی، نشان داد که بهبود سطح سرمایه انسانی، اثر منفی بر آلودگی هوا داشته است. پس با افزایش سرمایه انسانی و بهبود کیفیت نیروی انسانی، میتوان انتظار داشت که آلودگی هوا و تخریب محیطزیست کاهش یابد. همچنین شهرنشینی، صنعتی شدن، آزادی تجاری، رشد اقتصادی، آلودگی دوره پیش، اثر مثبت و معناداری بر آلودگی هوا دارند.
The quality of manpower is one of the factors affecting the environmental degradation. According to studies, air pollution is affected by its past values, so a dynamic model should be used to study it. Accordingly, using the GMM method, the present study evaluates the impact of human capital on air pollution in Iran during 1981-2019. Human capital is a latent variable in economics and is often replaced by alternative proxies. In this paper, like most previous studies, the research model was firstly estimated using the average proxy of years of schooling (as an indicator of human capital), which resulted in statistical insignificance and theoretical inconsistency in the estimated coefficients. Based on theoretical foundations, it is argued that the human capital index in addition to the education component is influenced by other aspects such as skills and health. Therefore, using fuzzy logic, an indicator for human capital in the Iranian economy has been constructed, so that it includes three main aspects (education, skills and health) of human capital. The results of estimation of the air pollution model using the human capital index showed that improving the level of human capital had a negative effect on air pollution. Therefore, by increasing human capital and improving the quality of manpower, we can expect to reduce air pollution and environmental degradation. In addition, urbanization, industrialization, trade freedom, economic growth and pollution in the previous period had positive and significant effects on air pollution.
خلاصه ماشینی:
در این مطالعه ، علاوه بر استفاده از پراکسی متوسط سال های تحصیل به عنوان سرمایه انسانی، تلاش شده است تا با توجه به ادبیات اقتصادی و بهره گیری از روش منطق فازی، شاخصی کارآمد برای سرمایه انسانی در اقتصاد ایران محاسبه و برآورد گردد.
مطالعات داخلی خلیلی عراقی و همکاران (١٣٩١)، در مقاله ای تحت عنوان «تحلیل تجزیه انتشار دیاکسید کربن ناشی از مصرف انرژی در ایران »، با استفاده از روش های تحلیل تجزیه شاخص (IDA) و شاخص دیوژیا، تغییرات انتشار دیاکسید کربن در سطح کلان اقتصاد و در سطح بخش های اقتصادی، به عوامل اثرگذار برای دوره ١٣٨٥-١٣٤٦ در قالب هشت دوره ٥ ساله و دو دوره ٣ ساله برای ١٣٨٣- ١٣٨٧ مورد بررسی قرار داده اند و نتایج ، نشان داد که در سطح کلان اقتصاد، تغییرات سرانه تولید ناخالص داخلی، جمعیت و شدت انرژی، اثر مثبت بر انتشار دیاکسید کربن داشته اند و تغییرات شدت کربن سوخت های فسیلی در بیشتر دوره ها، نقش مؤثری در کاهش انتشار دیاکسید کربن داشته است .
با توجه به ادبیات تحقیق ، به طور خلاصه میتوان گفت که یکی از عواملی مؤثر در برقراری و یا عدم برقراری فرضیه زیست محیطی کوزنتس ، سرمایه انسانی میباشد اما بر پایه بررسیهای انجام شده ، تاکنون در ایران ، اثر سرمایه انسانی بر آلودگی هوا به صورت سری زمانی، مورد بررسی قرار نگرفته ، و همچنین در مطالعات تجربی پیشین ، شاخص کارآمدی که بتواند جنبه های مهم (آموزش ، مهارت و سلامت ) سرمایه انسانی را در نظر بگیرد، محاسبه نشده است .