چکیده:
حمایت از حیثیت و آبروی افراد، یکی از رسالتهای مهم حقوق کیفری است. قانونگذار در قانون مجازات اسلامی و دیگر قوانینِ مرتبط، عنوان مجرمانهای به نام «افشای اسرار حرفهای» را پیشبینی و برای آن مجازاتهایی تعیین کردهاست. افشای اسرار، به معنای آشکار کردنِ رازِ افراد، ازجمله مواردی است که حرمت و آبروی انسانی را بهشدت مورد خدشه قرار میدهد. از لحاظ حقوقی، افشای اسرار عبارت است از آگاه کردنِ شخص یا اشخاص ثالث از سِر و راز افراد. قانونگذار در مادۀ 648 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات (مصوب 1375)، به آن پرداختهاست که بهموجب آن، هرگاه کسانی که به مناسبتِ شغل خود، محرم اسرار میشوند، در غیر از موارد قانونی، اسرار مردم را افشا کنند، به مجازات محکوم میشوند. بر این اساس، تحقیق حاضر قصد دارد جایگاه جرم افشای اسرار در قانون مجازات اسلامی را مورد بررسی قرار دهد. تحقیق حاضر به جهت ماهیت، کاربردی و به روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهرهگیری از منابع کتابخانهای ومطالعات اسنادی، در صدد تبیین جایگاه جرم افشای اسرار در قانون مجازات اسلامی است. یافتههای تحقیق نشان از آن دارد که با دقت در مادۀ 648 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات میتوان گفت جرم افشای اسرار حرفهای در زمرۀ جرایم فعل مثبت مادی و مقید به نتیجه است و از منظر عنصر روانی نیز افشای اسرار حرفهای ازجمله جرایم عمدی است. قانونگذار مجازات افشای اسرار حرفهای را حبس از سه ماه و یک روز تا یک سال و یا یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی تعیین کردهاست.
the protection of the dignity of the people is one of the important responsibilities of criminal law . in the law of islamic punishment and other criminal acts as the disclosure of the secrets of the profession , the disclosure of secrets means to inform the person or third party of the people that the legislator has dealt with in the penal code of the islamic penal code of the suspended section . accordingly , the present study intends to examine the position of crime disclosure in islamic penal code . the present research , in terms of applied nature and descriptive - analytical method with the use of library resources , is trying to explain the crime position of islamic penal code . it can be said that the crime of disclosure of the profession 's secrets is among the crimes of islamic penal code . in the view of psychological element , it can be said that the crime of disclosure of the profession is among the crimes .
خلاصه ماشینی:
نکتٔە مهم اين است که با توجه به جنبٔە خصوصي اين جرم، رضايت قرباني در افشاي اسرار، موجب مشروعيتو توجيه عمل ميشودو وصف مجرمانٔە آن را زائل ميکند، مگر آنکه عمل ارتکابي در همين حد، مشمول عناوين مجرمانه يا ممنوعيتهاي قانوني مستقل ديگري شود و جنبٔە عمومي داشته باشد )صانعي، ١٣٧٢: ٢٣٦(.
اما اگر رازي مشترک ميان افشاکننده و ديگري باشد، افشاي آن جرم خواهد بود )زراعت، ١٣٨٤: ٣٦٩( قانونگذار بعضي افراد را نهتنها مجاز، بلکه مکلف کردهاست که اين اسرار را به مقامات صالح گزارش دهند، مانند مواد ١٣، ١٤ و ١٩ قانون جلوگيري از بيماريهاي آميزشي، بند ٤ مادٔە ٢٦ قانون ثبت احوال )مصوب ١٣٥٥( دربارٔە الزام به اعلم فوت اشخاص توسط مأموران انتظامي يا کدخدا يا مادٔە ١٩ همان قانون دربارٔە تکليف به اعلم ولدت توسط ماماها به ثبت احوال )قماشي، ١٣٨٥: ٥٨(.
آنچه موجب بروز اين جرم ميشود نوع و کيفيت خبري است که حالت راز و پوشيدگي و نهفتگي به خود گرفتهاست؛ يعني خبر رازآميز و سرگونه بايد به جهتي از جهات معنوي يا مادي، از اطلعات خصوصي غيرقابلافشا تلقي شود و با حيثيت و شخصيت صاحب سر آميخته باشد، بهنحوي که به هيچ وجه، مايل به فاش شدن آن نباشد و يا به حکم قانون، افشاي آن ممنوع شده باشد.
اگر جرم افشاي اسرار يک جرم خصوصي باشد )که بهعلت حمايت از حقوق خصوصي افراد، مورد جرمانگاري قرار گرفتهاست(، رضايت مجنيعليه زائل کنندٔە وصف کيفري خواهد بود، اما اگر مربوط به نظم عمومي باشد، بايد حکم به عدم تأثير رضايت داد.