چکیده:
جامعه شناسی یکی از رشته های در خور توجه در میان مطالعات بینارشته ای است که همگامی خوبی با ادبیات برقرار می کند. یکی از نظریه های جامعه شناسانه، رویکرد پیتربلاو است که بر اساس نظر وی، مبادلات اجتماعی بیشتر رفتارهای افراد را شکل می دهد و هر فرد، طی تعامل با افراد دیگر، چهار گام را پشت سر می گذارد. مهدی اخوان ثالث از جمله شاعرانی است که در درجه ی اول، به تصویر کشیدن مفاهیم اجتماعی و سپس، ارزش های اخلاقی و تعلیمی افراد جامعه را سر لوحه ی مضامین سروده های خود قرار داده است. در این پژوهش محورهای نظریه ی پیتربلاو در سروده هایی با محورهای تعلیمی، اخلاقی و اجتماعی اخوان ثالث منعکس شده تا به پرسش هایی درباره ی چگونگی بازتاب رفتار اجتماعی در آنها پاسخ داده شود. نتایج نشان میدهد که طبق خوانش بلاوی، اخوان به عنوان شاعری آرمان گرا طی مبادلات اجتماعی خود با مردم سعی می کند به کمک تبادل بین فردی، ارزش های اخلاقی و انسانی افراد را بیدار کند، سپس با ایجاد تمایز میان گروه هم فکرانش در یک جبهه، و مخالفانش در جهت دیگر و دادن حق محکومیت و مشروعیت به این دو گروه، و نشان دادن راه پر منفعت از راه زیانبار، آگاهی بخشی خود را نسبت به افکار اخلاق مدارانه و تعلیمی هم وطنانش قوت ببخشد.
Sociology is one of the notable disciplines among interdisciplinary studies that is in good harmony with literature. One of the sociological theories is Peterblow's approach, according to which social exchanges shape most of people's behaviors, and each person goes through four steps in interacting with other people. Mehdi Akhavan Sales is one of the poets who, first of all, portrays social concepts and then the moral and educational values of the people of the society at the top of the themes of his poems. In this research, the pillars of Peter Blow's theory are reflected in poems with the educational, moral and social axes of the Third Brotherhood in order to answer questions about how social behavior is reflected in them.The results show that according to Blavi's reading, the Brotherhood, as an idealistic poet, tries to awaken the moral and human values of individuals through interpersonal exchanges through social exchanges with the people. And his opponents, and the other side, and to give the right to condemnation and legitimacy to these two groups, and to show the beneficial way through the harmful way, to strengthen their awareness of the moral and educational thoughts of their compatriots.
خلاصه ماشینی:
نتايج نشان ميدهد که طبق خوانش بلاوي ، اخوان به عنوان شاعري آرمان گرا طي مبادلات اجتماعي خود با مردم سعي مي کند به کمک تبادل بين فردي ، ارزش هاي اخلاقي و انساني افراد را بيدار کند، سپس با ايجاد تمايز ميان گروه هم فکرانش در يک جبهه ، و مخالفانش در جهت ديگر و دادن حق محکوميت و مشروعيت به اين دو گروه ، و نشان دادن راه پر منفعت از راه زيانبار، آگاهي بخشي خود را نسبت به افکار اخلاق مدارانه و تعليمي هم وطنانش قوت ببخشد.
همان گونه که بلاو در مرحله ي اول ، از معاملات تبادلي شخصي ميان مردم نام مي برد، اخوان طي مبادلات شخصي خود با مخاطبانش ، با افتخار ، خود را به نمايندگي از مردم ، معتقد به اراده ي حق تعالي مي داند و با اشاره به آيه ي ٨٢ سوره ي ياسين ، مخاطبان را به قدرت و اراده ي بي چون پروردگارش آگاه مي سازد، تا از طريق تبادلات بين فردي ، مولفه هاي ديني و اعتقادي را به عنوان سبک زندگي ، با هدف ايجاد دگرگوني در آن ها، پيش روي مخاطبانش قرار دهد: آنکه در روز ازل گفت جهان را شو و شد وانکه زينگونه بفرمايد و فرمود تويي آمر کن فيـکون هستي و خـواهي بـودن آفريننده ي هر باشد و هر بود تويي (اخوان ، ١٣٨٩: ١٧٣) شاعر در بيت زير نيز با يادکردي از رسول خدا (ص )، سعي کرده مخاطبان را به لزوم تلاش و کوشش جهت رسيدن به اهداف مطلع و آگاه سازد: باور مکن بدون چهل سال ارتياض بيخود کسي محمد مرسل نمي شود (اخوان ، ١٣٨٨: ٤١) شعر وي ، نه تنها منعکس کننده ي شرايط اجتماعي دورانش هست ، بلکه بازنمودي از فرهنگ و ارزش هاي اخلاقي به عنوان بخشي از سبک زندگي نيز هست : «صلحيم ، صلح کل ، من و دل عمري ست خلق جهان چه پير، چه برنا را» (اخوان ، ١٣٨٩: ١٢١) شاعر با استناد به آيات الهي ، گام بزرگي جهت بيداري مردمان برمي دارد تا آنها را به ارزش هاي اخلاقي همچون پايبندي به نيکي و دوري از گناه دعوت کند: ز بدي به نيکي گراي ز چه گناهان برآي بشنو که گويد خداي و هو الرحيم الغفور (همان :١١٠) شاعر از تمهيدات گوناگوني براي ارائه ي پيام هاي تعليمي گوناگون در آثارش بهره برده است .