چکیده:
در مباحث اقتصاد بخش عمومی ارتباط میان درآمد و مخارج دولت بهویژه برای کشور ایران که از وجود کسری بودجه رنج میبرد، یکی از موضوعات مهم و کلیدی محسوب میگردد. عدم موفقیت در ایجاد تعادل میان درآمدها و مخارج دولت، منجر به ایجاد کسری بودجه دولتی میگردد که اثرات و نتایج اقتصادی نامطلوبی شامل نرخهای بهره واقعی بالا و کندی سرمایهگذاری را در پی خواهد داشت. هدف این مقاله آزمون رابطه بین درآمد مالیاتی و مخارج دولت در ایران طی دوره زمانی 1395-1357 با استفاده از رویکرد همگرایی آزمون باند و آزمون علیت تودا و یوماموتو است. نتایج حاصل از آزمون علیت تودا و یاماموتو مؤید وجود ارتباط علی یکسویه از کل مخارج دولتی به درآمد مالیاتی است. بدین معنا که در کوتاهمدت، تغییر در مخارج دولت منجر به ایجاد تغییر در درآمدهای مالیاتی میگردد. همچنین با استفاده از آزمون همگرایی باند وجود رابطه علیت یکسویه بلندمدت بین متغیرهای ذکرشده در ایران طی دوره مورد بررسی تأیید شده است. نتایج این پژوهش در کوتاهمدت و بلندمدت با نظریه پیکاک و وایزمن مبنی بر وجود رابطه علی یکطرفه از سمت مخارج به درآمد دولت، منطبق است.
خلاصه ماشینی:
هدف ايـن مقالـه آزمون رابطه بين درآمد مالياتي و مخارج دولت در ايران طي دوره زماني ١٣٩٥-١٣٥٧ با استفاده از رويکرد همگرايي آزمون باند و آزمون عليت تودا و يوماموتو است .
در دهه هاي اخيـر در اکثـر کشــورهاي در حــال توسـعه ، دولـت هـا بـا مشـکل کسري بودجه مزمن مواجه بوده اند؛ زيرا از يک سو درآمد دولت ها در اين کشورها به علت ضـعف سيسـتم ماليـاتي و برخـي از مشـکلات سـاختاري اقتصـادي بــا محـدوديت هـاي جـدي روبـرو شـده است و از سوي ديگر، اتخاذ سياست هاي مـالي نادرسـت و عـدم برنامه ريزي صحيح همـراه بـا رشـد بي رويه جمعيت کــه بــه دنبــال خــود افــزايش تقاضــا بــراي کالاهـاي عمـومي ماننـد آمـوزش و بهداشت را به دنبال دارد، باعث شده است که به طور فزاينده اي مخارج دولت افزايش يابـد (سـامتي و همکاران ، ١٣٨٧).
مداح و همکاران (١٣٩٣) در مطالعه اي با استفاده از الگوي خودرگرسيون با وقفه هـاي تـوزيعي نشان دادند، رابطه بلندمدت و معنيداري بين متغير نسبت ماليات به مخارج دولت و مخارج دولـت وجود ندارد، در حالي که درآمدهاي نفتي داراي اثـر مثبـت معنـيدار بـر رشـد مخـارج دولـت در اقتصاد ايران است که اين موضوع بيانگر توهم مالي ناشي از نفت بين مؤديان مالياتي است .
در اين تحقيق با به کارگيري آزمـون ايسـتايي و همچنـين بـا اسـتفاده از ARDL و مدل تصحيح خطا (ECM) رابطه بين هزينه هاي دولت و درآمدهاي دولـت بـه تفکيـک درآمـدهاي مالياتي و کل درآمدهاي دولت مورد آزمون قرار گرفت .