چکیده:
از سده های بسیار دور تاکنون، اسطورة موجودی با سر زن و بدن مار بهنام شاماران، در میان
قوم ایرانی کرد وجود دارد. احترام به این اسطوره در میان مردمان غرب ایران همواره با
آیین های ویژهای همراه بوده است. در کتاب هزارویکشب که یکی از آثار مهم ادبی و فرهنگی
مشرقزمین است داستانی بهنام ملکۀ ماران و حاسب کریمالدین وجود دارد که بسیار به داستان
شاماران شبیه است. عناصر این دو داستان نیز یادآور اساطیر هستند. بیتردید بسیاری از
داستانها، باورها و فرهنگهای عامیانه با اساطیر کهن پیوند ژرفی دارند. هدف اصلی این
پژوهش بررسی نقش اسطورة شاماران در شکلگیری داستان شاماران و یافتن ریشۀ مشترک
این دو است. با تکیه بر بنمایههای اصلی این داستان و اسطوره که انسان مار و فرمانروایی
او بر مارها و زیستن او در زیرزمین و کنار آبها هستند، ریشۀ آن بررسی میشود. یافته های
این پژوهش که به شیوة توصیفی تحلیلی انجام شده است نشان میدهد که داستان ملکۀ ماران براساس اسطورة شاماران ساخته شده است و این اسطوره در اساطیر و دین عیلام که
یکی از مهمترین تمدنهای باستان ایرانی است، ریشه دارد و یکی از انواع ارباب حیوانات
عیلامی است.
خلاصه ماشینی:
نقش اسطورة کردي شاماران در شکل گيري داستان ملکۀ ماران هزارويک شب و شناسايي ريشۀ اساطيري آنان رعنا جمشيدبيگي *1 (دريافت : ١٤٠٠/٠٨/٢٦ پذيرش : ١٤٠١/٠١/١٩) چکيده از سده هاي بسيار دور تاکنون ، اسطورة موجودي با سر زن و بدن مار به نام شاماران ، در ميان قوم ايراني کرد وجود دارد.
در کتاب هزارويک شب که يکي از آثار مهم ادبي و فرهنگي مشرق زمين است داستاني به نام ملکۀ ماران و حاسب کريم الدين وجود دارد که بسيار به داستان شاماران شبيه است .
org/0000-0002-9127-6787 ماران براساس اسطورة شاماران ساخته شده است و اين اسطوره در اساطير و دين عيلام که يکي از مهم ترين تمدن هاي باستان ايراني است ، ريشه دارد و يکي از انواع ارباب حيوانات عيلامي است .
قرن هاي زيادي است که در ميان قوم ايراني کرد اسطوره اي به نام شاماران نسل به نسل نقل شده است که سازة اصلي آن که جواني به دليل نيرنگ ديگران به چاهي ميافتد و در آنجا با موجودي با سر زنانه و بدن مار آشنا ميشود، کاملا مانند سازة اصلي داستان ملکۀ ماران است .
يکي از تمدن هاي ايراني که مار در آن اهميت ويژه اي دارد و عناصر و شخصيت اصلي داستان ملکۀ ماران و اسطورة شاماران به اساطير آن بسيار شبيه اند، تمدن عيلام است .
٦. نتيجه نتيجۀ اين پژوهش نشان ميدهد داستان ملکۀ ماران و حاسب کريم الدين ريشۀ ايراني دارد و از روي اسطورة شاماران که از روزگاران کهن تاکنون به صورت يک باور مقدس 25 ميان قوم ايراني کرد و زاگرس نشينان وجود دارد، ساخته و پرداخته شده است .