چکیده:
تحولات دولت های عربی که از سال 2010 در تونس آغاز شد و دومینووار به کشورهای دیگر از جمله مصر و لیبی رسید، باعث واکنش دولت های مختلف شد که یکی از آنها ترکیه است. ترکیه در دوران حزب عدالت و توسعه حضور خود را در جهان عرب و خاورمیانه پررنگ کرده است و بیداری اسلامی نیز فرصتی در اختیار سیاست گزاران این دولت قرار داد تا با حضور فعال در جریان این تحولات، اهداف خود را جدی تر از قبل در منطقه پیگیری کنند.در این مقاله سعی بر این است تا به واکاوی تاثیر تغییر نگاه سیاست گزاران ترکیه در دوران حزب عدالت و توسعه بر سیاست خارجی فعال این کشور در قبال بیداری اسلامی در جهان عرب پرداخته شود، بدون اینکه بخواهیم درستی یا نادرستی، موفقیت یا عدم موفقیت سیاست خارجی ترکیه را مورد ارزیابی قرار دهیم. سئوال اصلی پاسخ دهد که آیا اولویت سیاست خارجی ترکیه با رهبری حزب حاکم عدالت و توسعه نسبت به دورههای پیشین درخصوص تحولات اخیر منطقه روند تحولی را طی نموده است یا به فرآیند تکاملی قائل است؟ برای دستیابی به پاسخ این سئوال، ضمن توجه به مفروضات پژوهش، این فرضیه را مطرح نمودهایم که تلاش ترکها و اولویت اصلی سیاست خارجی آنها در کابینه اردوغان عضویت در اتحادیه اروپاست و از این لحاظ به سنت سیاسی ـ تاریخی ترکیه و اهداف آتاتورک وفادار مانده و در سیاست خارجی خود درخصوص بیداری اسلامی سعی در تلفیق مجموعه سیاستهای بعضا متعارض کابینههای پیشین و نگاه چندوجهی به جای تک سونگری داشتهاند. مقاله حاضر، بررسی این مهم را در پرتو همگرایی منطقهای و سیاستهای اعلامی و اعمالی ترکیه درنظر دارد.
خلاصه ماشینی:
سئوال اصلی پاسخ دهد که آیا اولویت سیاست خارجی ترکیه با رهبری حزب حاکم عدالت و توسعه نسبت به دورههای پیشین درخصوص تحولات اخیر منطقه روند تحولی را طی نموده است یا به فرآیند تکاملی قائل است؟ برای دستیابی به پاسخ این سئوال، ضمن توجه به مفروضات پژوهش، این فرضیه را مطرح نمودهایم که تلاش ترکها و اولویت اصلی سیاست خارجی آنها در کابینه اردوغان عضویت در اتحادیه اروپاست و از این لحاظ به سنت سیاسی ـ تاریخی ترکیه و اهداف آتاتورک وفادار مانده و در سیاست خارجی خود درخصوص بیداری اسلامی سعی در تلفیق مجموعه سیاستهای بعضاً متعارض کابینههای پیشین و نگاه چندوجهی به جای تک سونگری داشتهاند.
علاوه بر این، در نوشتار حاضر به دنبال پاسخ به این سئوال اصلی هستیم که سیاست خارجی در دوران حزب عدالت و توسعه دستخوش چه تحولات یا تغییراتی شده و موضعگیریهای اخیر این کشور نسبت به تحولات اخیر منطقه به چه شکل بوده است؟ در ابتدای امر ضروری است در پرتو نظریات همگرایی منطقهای سیاستهای حزب عدالت و توسعه را مورد بررسی قرار دهیم، چرا که ترکیه اساس سیاست خارجی خویش را بر مبنای همگرایی منطقهای و بهبود مناسبات با همسایگان و الگودهی به آنان قرار دا قیامهای مردمی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا که از کشور کوچک و کمجمعیت تونس آغاز شد، تاکنون باعث تغییر رژیم سیاسی در چند کشور عربی شده است.