چکیده:
از دیر زمان یکی از مسائل اصلی در روابط انسان ها و به ویژه خانواده، مساله اثبات نسب و قواعد پیرامون آن نظیر ارث و ... می باشد. در اثبات نسب، رابطه فرزند و مادر دچار تردید نمی شود و رابطه پدر و فرزندی است که دارای ابهامات زیادی است و مشکلات بسیاری را ایجاد می کند. قاعده فراش از جمله قواعد فقهی معروف اسلام می باشد که از ابتدا، علمای شیعه و اهل سنت آن را پذیرفته اند و می تواند در این موضوع استفاده شود. بر مبنای این قاعده طبق شرایطی، شوهر زنی که فرزند به دنیا می آورد، پدر آن طفل تلقّی می گردد، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. اما با پیشرفت علم و تکنولوژی در عصر جدید، که روش های مختلف و دقیقی برای اثبات نسب مطرح گردیده است، چه دلیلی برای استفاده از این قاعده، وجود دارد. این روش ها که شامل آزمایش های ژنتیک ، دی ان ای و ... می باشد، قادر هستند انتساب افراد به پدر و مادرشان را ثابت کنند. ولی علی رغم پیشرفت های نوین پزشکی برای اثبات نسب افراد از طریق آزمایش های دقیق پزشکی نظیر دی ان ای و ...، باز به علت وجود خطاهای انسانی در این آزمایشات و عدم لحاظ مصلحت جامعه و ایجاد تاثیرات منفی اخلاقی بسیاری در جامعه و از طرف دیگر بدلیل اینکه قاعده فراش حکم ظاهری است، بنابراین همچنان از این قاعده استفاده می شود. اهمیت قاعده فراش در حمایت از کودکان و حفظ و کرامت انسانی افراد و بنیان خانواده است.
خلاصه ماشینی:
بحث انتساب فرزند به پدر، در همان سال های نخستین اسلام مطرح بوده و با توجه به احادیث و روایاتی که از پیامبر در این زمینه رسیده (صدوق(شیخ)،3،1413، 450، 4557؛شیخ حر عاملی، 1414، 14، 568، 2)، می توان دریافت که این مسأله از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است و تاکنون کتاب ها و مقالاتی نیز در خصوص قاعده فراش تدوین شده است؛ از جمله آنها می توان به القواعد الفقهیه سید محمد حسن بجنوردی، دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیه باقر ایروانی، نضد القواعدالفقهیه علی مذهب الامامیه مقداد بن عبدالله سیوری حلی و قاعده فراش اسداله لطفی در فصلنامه علمیو پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا س اشاره نمود.
از لحاظ فقهی(عاملی جبلی(شهید ثانی)، 1413، 574؛ طوسی، 1413، 3، 492 ؛ نجفی جواهری،1981، 34، 28؛ موسوی بجنوردی، 1413 ، 4، 31؛ امام خمینی، 1368، 3، 547 ؛ طباطبایی، 1414، 10 ، 484) نیز وجود شرایطی لازم است كه عبارتند از: 1- وجود نکاح صحیح بین زن و مرد 2- انعقاد نطفه در زمان زوجیت 3- تولد طفل پس از شش ماه از تاریخ نزدیکی 4- عدم گذشت بیش از ده ماه از تاریخ نزدیكی تا ولادت كودك در مورد طفل متولد بعد از انحلال نكاح اگر كودك بعد از انحلال نكاح متولد شود و باتوجه به حداكثر مدّت حمل، امكان الحاق او به شوهر سابق زن وجود داشته باشد، مطابق اماره فراش طفل به شوهر سابق تعلق می گیرد.