چکیده:
خداوند نام اهل بیت پیامبر صلی الله وعلیه و آله و سلم را به طور صریح در قرآن نیاورده است، و با بیان مفاهیم کلی، تبیین آیات درباره مناقب و حقوق اهل بیت را به عهده پیامبرش نهاد تا یکی از راه های آزمون این امت هموار شود و جوهره ایمان آنان در فرمانبرداری یا نافرمانی از پیامبر خدا آشکار گردد. پیامبر خدا بدون هیچ مدارا و کوتاهی این وظیفه مهم را درباره تفسیر آیات قرآن، از جمله، آیه37 بقره به انجام رسانید. سخن پیامبر در تفسیر این آیه، از تفاسیر روایی الدرالمنثور، القرآن العظیم ابن ابی حاتم از اهل سنت و البرهان و نورالثقلین از شیعه مورد بررسی قرار گرفت. در این تفاسیر، برخی از روایات معصومین علیهم السلام در توسل آدم به رسول خدا اشتراک دارند؛ و بعضی دیگر از توسل به پنج تن آل کساء سخن گفته اند؛ و روایاتی دیگر از اهل بیت، توسل به چهارده معصوم را مطرح می کنند. یافته های این تحقیق نشان می دهد، با توجه به این که استقبال با کلمات، سبب توبه حضرت آدم و همسرش علیهما السلام شد، در نتیجه این کلمات واسطه میان آدم علیه السلام و خدا قرار گرفته اند و آدم با توسل به این ها، به درگاه الهی عذر آورد. پس باید شان این واسطه ها از آدم علیه السلام برتر باشد تا صلاحیت شفاعت آدم را داشته باشند. در نتیجه باید اینان از مقربان انسانی برتر از آدم علیه السلام باشند. این مساله حتی در کتب تفسیری اهل سنت هم بیان شده چرا که روایاتی را مطرح می کنند که آیه درباره فضائل معصومین است و از این جهت می توان دیدگاه شیعه و اهل سنت را به هم نزدیک کرد.
خلاصه ماشینی:
تحلیل تفسیر روایی آیه 37 سوره مبارکه بقره از دیدگاه فریقین شهربانو مؤمنی دارابی 1 ، محمّدمهدی کریمی نیا 2 ، مجتبی انصاری مقدم 3 1 طلبه سطح چهار (دکتری) رشته تفسیر تطبیقی، مرکز تخصّصی حضرت خدیجه (سلام الله علیها)، بابل، استان مازندران، مدیر مرکز تخصّصی ریحانة الرسول (سلام الله علیها) جویبار 2 استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، طلبه و پژوهشگر حوزه علمیّه قم (نویسنده مسئول) 3 دانشجوی دکتری تخصصی علوم قرآن و حدیث، دانشگاه میبد، مدرّس دانشگاه و پژوهشگر چکیده خداوند نام اهل بیت پیامبر صلی الله وعلیه و آله و سلم را به طور صریح در قرآن نیاورده است، و با بیان مفاهیم کلی، تبیین آیات درباره مناقب و حقوق اهل بیت را به عهده پیامبرش نهاد تا یکی از راههای آزمون این امت هموار شود و جوهره ایمان آنان در فرمانبرداری یا نافرمانی از پیامبر خدا آشکار گردد.
اما در این مقاله سعی میشود به خصوص تفسیر روایی آیه 37 سوره مبارکه بقره آن هم معنا و تفسیر واژه کلمات مورد بررسی قرار گیرد، تا راهی باشد بر این موضوع که هر چند اسم اهل بیت به خصوص علی علیه السلام به طور صریح در قرآن نیامده اما آیات بیشماری در مورد فضائل آن حضرت تأکید میکند.
دیدگاه تفاسیر روایی شیعه درباره تفسیر کلمات آیه 37 بقره آیه 37 بقره از یک سو گوشه ای از داستان حضرت آدم علیه السلام را بیان میکند و از سوی دیگر دلیل مهمی بر مشروعیت توسل میباشد و از سوی سوم سخن از توبه و بازگشت به سوی خدا دارد و از آیات فضائل خمسه طیبه علیهم السلام محسوب میشود.