چکیده:
مسئله مهمی که امروزه برای مسلمانان مطرح است و اهل کتاب نیز در آن ذینفع میباشند، این است که آیا بر اساس قرآن کریم و مستندات فقهی، اهل کتاب با ملاحظه اینکه به کتاب آسمانی معتقدند، میتوانند در شهر مکه سکونت نمایند یا این آموزهها با آنان نیز همچون کفار و دشمنان اسلام برخورد نموده و آنها را از اقامت گزیدن در آنجا محروم و ممنوع نموده است؟ در این مقاله که به شیوه توصیفی ـ تحلیلی تدوین گردیده، به این مسئله پرداخته است و با استفاده از ابزارهای فقهی، دلایل ممنوعیت آنها را مطرح نموده و مورد نقد و بررسی قرار داده است. نتیجه تحقیق، عدم کفایت آیات قرآنیِ مورد استناد و نیز عدم دلالت روایت مطرحشده بر مدعاست و در نتیجه در شرایط عادی به استناد اصل اولیۀ آزادی انسانها در انتخاب محل سکونت خود، حکم به جواز آن میشود.
The important issue which is considered by Muslims and also the People of the Book (Arabic: اهل الکتاب, Ahl al-Kitab) is to be beneficiary of it is if according to the holy Quran and jurisprudential evidences the People of the Book (the Jews and Christians) with considering that they possess a book, a revealed scripture can live in Mecca or these teachings have treated with them like infidels and the enemy of Islam and have banned and prohibited them to live. This paper using the descriptive-analytic method has examined this issue and with applying jurisprudential tools has studied and criticized the reasons of this prohibition and ban. The result indicates the lack of efficiency of the Quranic verses which are referred to and also the mentioned traditions providing no indication for this claim. In normal circumstances with adducing to the first principle of human freedom in choosing the place of residence it is issued that the legal verdict is permissible. Keywords: The People of the Book (Arabic: اهل الکتاب , Ahl al-Kitab), Mecca, Residency, The Hejaz, Masjid al-Haram.
خلاصه ماشینی:
از سوی دیگر بر اساس برخی گزارشات تاریخی، رسول خدا( از شعب ابیطالب یا منزل یکی از همسرانش به معراج رفت و اینکه قرآن کریم مسجدالحرام را به عنوان نقطه آغازین معراج معرفی میکند، نشانه این است که مقصود از مسجدالحرام، تمامی مکه است (فاضل کاظمی، بیتا: 2/287؛ حسینی جرجانی، 1404: 1/418؛ طوسی، 1407: 3/189؛ طبرسی، 1410: 1/527).
قرآن کریم در چند آیه به این مسئله ـکه عقاید شرکآمیز اهل کتاب موجب صدق عنوان مشرک بر آنها میشودـ اشاره نموده است و فقها بر اساس این آیات، اهل کتاب را مشرک میدانند (مکارم شیرازی، 1424: 4/113؛ فخرالمحققین حلّی، 1387: 3/22؛ اردبیلی، بیتا: 38؛ فاضل کاظمی، بیتا: 1/100).
2ـ در رابطه با مطلب دوم (قائل شدن به مقام ربوبیت برای علمای اهل کتاب) نیز مفسران در تفسیر این آیه عقیده دارند که یهود و نصارا در برابر علما و راهبان خود سجده نمیکردند و برای آنها نماز و روزه و یا سایر عبادتها را انجام نمیدادند؛ ولی از آنجا که خود را بدون قید و شرط در اطاعت آنان قرار داده بودند و حتی احکامی را که بر خلاف حکم خدا میگفتند، واجبالاجرا میشمردند، قرآن از این پیروی کورکورانه و غیر منطقی، تعبیر به «عبادت» کرده است (مکارم شیرازی، 1374: 7/365).
2. آیه 125 انعام 2 دلیل دیگری که برخی فقها در رابطه با نجاست اهل کتاب بیان کردهاند، آیه 125 سوره انعام است که با استناد به عبارت ﴿کَذَلِكَ یَجْعَلُ اللهُ الرِّجْسَ عَلَی الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ﴾ عقیده دارند که این آیه دلالت بر نجاست غیر مٶمنان میکند (علامه حلّی، 1414: 1/67).