چکیده:
هدف از این پژوهش تدوین الگوی امید بر اساس منابع اسلامی و طراحی برنامه درمانی آن بود. از دو روش استفاده شد: روش توصیفی تحلیلی در گزاره های دینی (روش اجتهاد دانش دینی) برای تدوین الگوی امید و روش توصیفی برای بررسی روایی پروتکل درمانی. جهت بررسی روایی محتوایی پروتکل از ضریب تطابق کندال و آزمون معناداری خی دو برای بررسی میزان تطابق و معناداری نظرات کارشناسان برای ارزیابی صحت برداشت های قرآنی و روایی و مطابقت فنون پیشنهادی پروتکل امیددرمانگری با اهداف هر جلسه استفاده شد. یافته ها نشان داد که مفهوم امید در رویکرد اسلامی دارای الگویی سه مولفه ای است که هر مولفه دو زیرمولفه دارد: عاملیت (عاملیت شخصی، عاملیت الهی)، اسباب (اسباب مادی، اسباب فرامادی)، هدف (هدف مادی، هدف توحیدی). همچنین محور در این الگو، هدفی توحیدی است. با توجه به نظر متخصصان تاثیرگذار بودن فنون پیشنهادی نیز بر این مولفه ها تایید گردید. بر این اساس پروتکل امیددرمانگری اسلامی در 8 جلسه گروه درمانی 120 دقیقه ای تدوین شد. در این جلسات سه مولفه امید، موانع آن ها و راهبردهای رفع موانع و تقویت آن ها مطرح می گردد. در پایان پیشنهادهایی جهت استفاده پروتکل امیددرمانگری ارائه گردیده است.
الهدف من تدوین هذه المقاله هو طرح انموذج للامل علی اساس ما هو مذکور فی المصادر الاسلامیه مع
اقتراح برناج علاجی له ، وقد اعتمد فیها علی اسلوبین احدهما توصیفی تحلیلی علی صعید المفاهیم الدینیه
(اسلوب الاجتهاد فی العلم الدینی) والهدف منه تدوین انموذج للامل ، والاخر توصیفی یراد منه تحلیل مدی
الفايده العملیه من البروتوکول العلاجی.
وفی کل جلسه تم فیها تحلیل مدی نجاعه مضمون البروتوکول المذکور، اعتمد الباحث علی معدل تطابق
کاندال واختبار خی دو المعتبر، حیث بادر علی هذا الاساس الی دراسه وتحلیل مدی تطابق اراء الخبراء وصوابها
علی صعید تقییم صحه الاستنتاجات القرانیه والروايیه من حیث انسجامها مع المبادي المقترحه فی البروتوکول
الخاص بالعلاج علی اساس الامل . واما نتايج البحث فقد اثبتت ان مفهوم الامل من وجهه نظر اسلامیه عباره
عن انموذج مکون من ثلاثه عوامل اساسیه وکل واحد منها یتضمن عاملین فرعیین کما یلی: العاملیه (عاملیه
شخصیه وعاملیه دینیه)، الاسباب (اسباب مادیه واسباب ما ورايیه)، الهدف (هدف مادی وهدف توحیدی). کما
دلت علی ان المحور فی هذا الانموذج هو هدف توحیدی، وعلی اساس اراء المختصین فهذه العوامل لها تاثیر
ملحوظ ، لذا تم وضع بروتوکول علاج الامل الاسلامی علی ضوء ثمانی جلسات لعینه البحث حیث دامت کل
جلسه 120 دقیقه، وخلالها تم طرح ثلاثه مبادي اساسیه هی الامل وعقباته والاستراتیجیات التی تزیل هذه
العقبات او تقویها؛ وفی ختام البحث طرحت مقترحات حول کیفیه استثمار هذا البروتوکول .
The present research aims at compiling the model of hope based on Islamic sources and designing its treatment plan. We used two
Methods
a descriptive-analytical method in religious propositions (the method of reasoning for religious knowledge) for compiling model of hope, and a descriptive method for investigating the validity of the treatment protocol. To investigate the content validity of the protocol, we used Kendalls coefficient of concordance and Khi 2 meaningfulness test to investigate the concordance and meaningfulness of the experts opinions for evaluating the rightness of the Quranic and traditional readings and the correspondence of suggested techniques of hope-treatment protocol to the goals of each session. The findings showed that the concept of hope in Islamic approach has a three-parameters model, each of which with two sub-parameters: agency (personal agency, divine agency), means (material means, metaphysical means), and goal (material goal, monotheistic goal). Besides, the axis in this model is a monotheistic goal. Considering the opinions of the experts, the effectiveness of the suggested techniques on these parameters was also supported. Accordingly, the protocol of Islamic hope-therapy was compiled in the form of eight 120-minutes sessions. During those sessions, three parameters of hope, their obstacles, and the strategies for removing those obstacles and reinforcing them were stated. At the end, some suggestions for using the hope-therapy protocol were put forward.
خلاصه ماشینی:
الگوي اميد بر اساس منابع اسلامي و طراحي برنامه درماني آن The Model of Hope Based on Islamic Sources and Designing it Treatment Plan مبين صالحي / دکتراي روان شناسي، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه Mobin Salehi / PhD of Psychology, RIHU.
بدين منظور در اين مرحله براي بررسي روايي محتوايي برداشت هاي انجام شده از آيـات و روايات و مرتبط بودن فنون پيشنهادي با مؤلفه هاي استخراج شده ، به روش نمونه گيري در دسترس از ٤ متخصص در حوزه حديث و روان درمانگري جهت اعلام نظر دربارة تأثيرگذار بودن فنون پيشنهادي بر سازه هاي هدف نظرخواهي شد.
به اين معنا که فرد بايد همواره در طول مسير تلاش براي کسب هدف در نظر داشته باشد کـه تنها در صورتي موفق خواهد شد که خداوند اراده کند و حتي اگر خداوند نخواهـد، در صـورت موجـود بودن همه شرايط موفقيت ، موفقيتي کسب نخواهد شد (مجلسي، ١٤٠٣ق ، ج ٦٧، ص ٣٦٧).
به اين ترتيب تلاش براي رسيدن به هدف که از اسباب اميد است تنها در صورتي رخ مي دهد که فرد انگيزه و عامليت کافي داشته باشد.
موانع و راهبردها با توجه به يکي از اهداف پژوهش که تدوين پروتکل اميددرمانگري مبتني بر آموزه هاي اسلامي است ، لازم بود به آسيب شناسي اميد و راهبردهاي تقويت آن بر اساس متون اسلامي پرداخته شود.
The effectiveness of a hope intervention in coping with cold pressor pain, Journal of Health Psychology, 13, 804-809.